Vitamin B9-un Orqanizmdəki Əsas Funksiyaları
DNT və RNT sintezi
Hüceyrələrin böyüməsi və çoxalması üçün vacibdir.
Qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı
Qanazlığı (meqaloblastik anemiya) riskini azaldır.
Sinir sisteminin sağlamlığı
Sinir hüceyrələrinin düzgün işləməsini dəstəkləyir.
Hamiləlikdə dölün inkişafı
Sinir borusu qüsurlarını (spina bifida, anensefaliya) qarşısını almağa kömək edir.
Ürək sağlamlığı
Homosistein səviyyəsini azaldaraq ürək-damar xəstəlikləri riskini aşağı salır.
İmmunitet dəstəyi
Bədəndəki hüceyrə yenilənməsi və immun funksiyalarını gücləndirir.
Vitamin B9 Mənbələri (Folat və Fol Turşusu)
Vitamin B9 təbii qidalarla qəbul edilə bilən folat və sintetik formada qəbul edilə bilən fol turşusu şəklində mövcuddur.
Təbii Folat Mənbələri (Qidalar):
Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər:
İspanaq, brokoli, kələm, kahı, cəfəri.
Meyvələr:
Portağal, banan, avokado, çiyələk, papaya.
Baklagillər:
Noxud, mərcimək, lobya.
Tam taxıllar və kəpəkli məhsullar.
Qoz-fındıq və toxumlar:
Fındıq, badam, küncüt toxumu.
Heyvan mənşəli məhsullar:
Qaraciyər, yumurta sarısı, toyuq, süd və süd məhsulları.
Dəniz məhsulları:
Sardina, somon, tuna balığı.
Fol Turşusu Mənbələri (Sintetik Formada):
Fol turşusu əlavələri (tablet və kapsulalar).
Zənginləşdirilmiş qidalar: Çörək, makaron və səhər yeməyi dənliləri.
Gündəlik B9 Vitamini Tələbatı
Yaşa və həyat tərzinə görə gündəlik B9 vitamini tələbatı fərqlidir:
Yetkinlər: 400 mikroqram (mcg)
Hamilə qadınlar: 600 mikroqram (mcg)
Əmizdirən analar: 500 mikroqram (mcg)
Uşaqlar: 100-300 mikroqram (mcg) (yaşa görə dəyişir)
Vitamin B9 Çatışmazlığının Əlamətləri
Vitamin B9 çatışmazlığı ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Əlamətlər bunlardır:
Qanazlığı (meqaloblastik anemiya)
Yorğunluq, halsızlıq, solğun dəri.
Sinir sistemi pozğunluqları
Uyuşma, qarıncalanma, depressiya, unutqanlıq.
Həzm problemləri
İştahsızlıq, ishal və çəki itkisi.
Döl inkişaf qüsurları
Sinir borusu qüsurları (spina bifida, anensefaliya).
Dəri problemləri
Səpgilər, çatlayan dodaqlar və ya dil iltihabı.
Vitamin B9-un Artıqlığı (Həddindən Artıq Qəbul)
Fol turşusunun çox miqdarda qəbulu (sintetik formada) bəzi sağlamlıq riskləri yarada bilər:
B12 vitamini çatışmazlığı əlamətlərini gizlədə bilər.
Allergik reaksiyalar (dəri səpgiləri və qaşınma).
Həddindən artıq dozalarda istifadə baş ağrısı və mədə narahatlığına səbəb ola bilər.
Maksimum qəbul edilə bilən doza: Gündə 1000 mikroqram (mcg).
Kimlər Fol Turşusu Qəbul Etməlidir?
Hamilə və hamiləlik planlayan qadınlar: Dölün inkişafını qorumaq üçün.
Anemiya riski olan şəxslər.
Alkoqol istifadəsi yüksək olan şəxslər: Alkoqol folatın mənimsənilməsini pozur.
Mədə-bağırsaq xəstəlikləri olanlar (məsələn, çölyak və ya Kron xəstəliyi).
Nəticə
Vitamin B9 (folat/fol turşusu) orqanizmdə hüceyrə bölünməsi, DNT sintezi və qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı üçün həyati əhəmiyyətə malikdir. Təbii folat yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, meyvələr və baklagillərdə tapılır, sintetik fol turşusu isə xüsusilə hamiləlik dövründə və anemiya hallarının qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır. Çatışmazlıq və ya həddindən artıq qəbul hallarında düzgün müalicə üçün həkimə müraciət etmək vacibdir.
