Səbəblər
Xroniki bronxitin əsas səbəbləri arasında:
Siqaret çəkmək
Xroniki bronxitin ən yaygın səbəbidir. Tütün tüstüsü bronxları qıcıqlandırır və iltihablanmasına səbəb olur.
Hava çirkliliyi
Daxili və xarici hava çirkliliyi, kimyəvi maddələr və toz kimi qıcıqlandırıcılar bronxit riskini artırır.
İş mühitində kimyəvi maddələr və toz
Sənaye işçiləri, mədənçilər və kənd təsərrüfatı işçiləri kimi bəzi peşə qrupları arasında risk daha yüksəkdir.
Genetik faktorlar
AAT (alfa-1 antitripsin) çatışmazlığı kimi genetik faktorlar xroniki bronxit riskini artırır.
Simptomlar
Xroniki bronxitin əsas simptomları:
Davamlı öskürək: Xüsusilə səhər saatlarında daha çox bəlğəmli öskürək.
Bəlğəm ifrazı: Şəffaf, sarı-yaşıl və ya bəzən qanlı bəlğəm.
Nəfəs darlığı: Fiziki fəaliyyət zamanı və ya istirahət halında nəfəs almaqda çətinlik.
Xırıltılı nəfəs alma: Hava yollarının daralması nəticəsində yaranan səs.
Sinə ağrısı və ya narahatlıq: Sinədə sıxılma və ya ağrı hissi.
Tez-tez tənəffüs yolu infeksiyaları: Bronxit, pnevmoniya və ya soyuqdəymə kimi infeksiyalara meyillilik.
Yorğunluq: Davamlı iltihab və tənəffüs çətinliyi nəticəsində yaranan ümumi zəiflik.
Diaqnoz
Xroniki bronxitin diaqnozu aşağıdakı üsullar vasitəsilə qoyulur:
Tibbi tarix və fiziki müayinə
Həkim simptomları və xəstənin tibbi tarixini nəzərdən keçirir və sinəni dinləyir.
Spirometriya
Ağciyər funksiyasını ölçmək üçün. Bu test, nəfəs tutma gücünü və hava axınını qiymətləndirir.
Görüntüləmə testləri
Rentgen və ya CT skan, ağciyərlərdəki dəyişiklikləri və infeksiyaları aşkar etmək üçün.
Qan testləri
Oksigen və karbon dioksid səviyyələrini, həmçinin alfa-1 antitripsin səviyyələrini yoxlamaq üçün.
Bəlğəm testləri
Bakterial infeksiyaların və ya digər patogenlərin mövcudluğunu yoxlamaq üçün.
Müalicə
Xroniki bronxitin müalicəsi simptomları yüngülləşdirmək, tənəffüs funksiyasını yaxşılaşdırmaq və fəsadları azaltmağa yönəldilmişdir. Müalicə üsulları arasında:
Dərmanlar
Bronxodilatatorlar: Hava yollarını genişləndirən dərmanlar (məsələn, salbutamol, ipratropium).
Steroidlər: İltihabı azaltmaq üçün inhalyasiya edilən və ya oral steroidlər (məsələn, flutikazon, prednizon).
Antibiotiklər: Bakterial infeksiyaları müalicə etmək üçün.
Mukolitiklər: Bəlğəmi incələdərək çıxmasını asanlaşdıran dərmanlar (məsələn, acetylcysteine).
Tənəffüs reabilitasiyası
Fiziki terapiya və tənəffüs məşqləri ağciyər funksiyasını yaxşılaşdırmağa kömək edir.
Oksigen terapiyası
Aşağı oksigen səviyyəsi olan xəstələr üçün əlavə oksigen təchizatı.
Həyat tərzi dəyişiklikləri
Siqareti buraxmaq: Xroniki bronxitin müalicəsində ən vacib addımlardan biridir.
Hava çirkliliyindən qaçınmaq: Qapalı və açıq havada çirklənmədən uzaq durmaq.
Sağlam qidalanma və müntəzəm fiziki fəaliyyət: Ümumi sağlamlığı və immun sistemini dəstəkləmək.
Profilaktika
Xroniki bronxitin qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər tövsiyə olunur:
Siqareti buraxmaq: Tütün tüstüsündən uzaq durmaq xroniki bronxitin qarşısını almaq üçün ən vacib tədbirdir.
Peşə təhlükəsizliyi tədbirləri: İş mühitində toz, kimyəvi maddələr və digər qıcıqlandırıcılardan qorunmaq üçün qoruyucu vasitələrdən istifadə etmək.
Hava çirkliliyindən qorunmaq: Hava çirkliliyindən uzaq durmaq və evdə havalandırma sistemlərini yaxşılaşdırmaq.
Peyvəndlər: Mövsümi qrip və pnevmoniya peyvəndləri qəbul etmək.
Nəticə
Xroniki bronxit ciddi və uzun müddətli bir xəstəlikdir, lakin düzgün müalicə və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə simptomları idarə etmək və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq mümkündür. Əgər bu simptomlardan hər hansı biri müşahidə edilirsə, həkimə müraciət etmək vacibdir. Təxirə salınmadan tibbi müdaxilə problemlərin erkən aşkarlanmasına və müalicəyə kömək edə bilər.
