Yemək davranışı pozuntuları (yemək pozuntuları), insanların qida ilə münasibətini, yemək vərdişlərini və bədən imicini ciddi şəkildə təsir edən psixoloji vəziyyətlərdir. Bu pozuntular, anoretik (yeməkdən imtina), bulimik (aşırı yemək və sonra özünü qusdurma) və ya binge eating (hücumla yemək) kimi müxtəlif formalarda ola bilər. Yemək davranışı pozuntuları olan insanlar üçün qidalanma, sağlamlıq və bədən funksiyaları baxımından kritik əhəmiyyət kəsb edir.

31 oktyabr 2024

Yemək Davranışı Pozuntuları Növləri

Anoreksiya Nervoza:

Çəki itirmək məqsədilə qida istehlakını ciddi şəkildə məhdudlaşdırma.

Bədən imicinin yanlış qiymətləndirilməsi.

Bulimiya Nervoza:

Aşırı yemək hücumları və sonrasında özünü qusdurma, laxatif istifadə etmə və ya fiziki fəaliyyətlə yandırma.

Çəki ilə bağlı qorxu.

Binge Eating Disorder (BED):

Aşırı yemək hücumları, lakin özünü qusdurma və ya laxatif istifadə etmə olmadan.

Yalnızlıq, depressiya və ya emosional stress ilə əlaqədar aşırı yemək.

Qidalanma və Yemək Davranışı Pozuntuları

1. Qida Seçimləri

Dengeli Qidalanma: Yemək davranışı pozuntuları olan şəxslərin qidalanma planında müxtəlif qida qruplarından (karbohidratlar, proteinlər, yağlar) balanslı şəkildə istehlak edilməlidir.

Yüksək Lifli Qidalar: Tərəvəz, meyvələr və tam taxıllar, sağlamlığın dəstəklənməsi üçün vacibdir.

Sağlam Yağlar: Zeytun yağı, avokado, qoz-fındıq kimi sağlam yağlar istehlak edilməlidir.

2. Yemək Vərdişləri

Müntəzəm Yemək: Gündə 3-5 dəfə kiçik porsiyalarda yemək yemək, metabolizmin sağlam işləməsinə kömək edə bilər.

Şirin Qidalar: Şəkərli və yüksək yağlı qidalardan mümkün qədər qaçınmaq.

Duygusal Yeyim: Yalnız aclıq hissi ilə deyil, emosional vəziyyətlə də yeməkdən qaçmaq üçün strategiyalar inkişaf etdirilməlidir.

3. Psixoloji Dəstək

Psixoterapiya: Yemək davranışı pozuntuları olan şəxslər üçün terapiya vacibdir. Kognitiv davranış terapiyası (CBT) xüsusilə effektivdir.

Diyetisyen Dəstəyi: Qidalanma planının hazırlanmasında və sağlam qidalanma vərdişlərinin inkişafında diyetisyen kömək edə bilər.

Müalicə Planı

Yemək davranışı pozuntularının müalicəsi multidisiplinar yanaşma tələb edir. Aşağıdakı addımlar müalicə planına daxil edilə bilər:

Tibbi Müşayiət: Həkim müayinə etməli və sağlamlıq vəziyyətini qiymətləndirməlidir.

Diyet Planı: Mütəxəssis diyetisyen, fərdi qidalanma planı hazırlayaraq, kalori ehtiyaclarını və qida seçimini tənzimləməyə kömək edə bilər.

Psixoterapiya: Yemək pozuntularının səbəblərini anlamaq və davranışları dəyişdirmək üçün terapevtik müdaxilə.

Dəstək Qrupları: Yemək davranışı pozuntusu olan insanlar üçün dəstək qruplarında iştirak etmək, paylaşım və dəstək əldə etmək faydalı ola bilər.

Nəticə

Yemək davranışı pozuntuları ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Düzgün qidalanma və mütəxəssis dəstəyi ilə bu pozuntuların müalicəsi mümkün və effektivdir. Hər hansı bir problem hiss edirsinizsə, həkim və ya diyetisyenlə məsləhətləşmək vacibdir. Bu, sağlam bir bədən imici və sağlamlıq üçün müsbət nəticələr əldə etməyə kömək edəcəkdir.