🧠 Bədən Dismorfik Pozuntu nədir?
Bədən Dismorfik Pozuntu, obsessiv-kompulsiv spektr pozuntusu kimi qəbul edilir. Yeniyetmələr öz bədənlərinin müəyyən bir hissəsinə dair güzgüdə təkrarlanan yoxlamalar, gizlətmə cəhdləri və özlərinə qarşı sərt tənqid kimi davranışlar göstərirlər.
👤 Ən çox hansı sahələrə fokuslanırlar?
Üz: burun, dəri, sızanaqlar, çənə
Bədən forması və çəkisi
Saçlar (tökülmə, forma)
Dişlər və ya diş ətləri
Dərinin rəngi və teksturası
📌 Bəzən bu fokuslanma “əslində heç olmayan bir qüsur” üzərində də ola bilər.
📈 Yeniyetmələrdə BDP-nin yayılma halları
Yeniyetməlik dövrü fiziki dəyişikliklər, özünü tanıma və qəbul etmə dövrü olduğu üçün BDP xüsusilə bu yaş qrupunda tez-tez rast gəlinir.
Sosial media, filtirlər, ideallaşdırılmış bədən standartları bu pozuntunu artırır.
Qızlarda daha çox dəri, çəkilərinə, oğlanlarda isə əzələ quruluşuna və boylarına fokuslanma müşahidə olunur.
🔍 Əlamətləri (simptomlar)
Psixoloji və Davranış ƏlamətləriAçıqlama
Güzgüdə tez-tez özünü yoxlamaHəddindən artıq fokuslanma
Özünü çirkin və ya eybəcər görməkHəqiqətdən uzaq dəyərləndirmə
Sosial mühitlərdən çəkinməkGəzintidən, şəkil çəkdirməkdən imtina
Makiyaj, paltar və saçla qüsuru gizlətməkHər gün saatlarla bəzənmək
Psixoloji narahatlıq, depressiyaÖzünəinamsızlıq, tənqidi düşüncə
Təkidlə estetik əməliyyat istəyiValideynlərə təzyiq göstərə bilər
Özünü digərləri ilə müqayisə etməkSosial mediada daimi narahatlıq
🚩 Nə vaxt narahat olmalı?
Davranışlar gündəlik həyatı pozmağa başlayıbsa
Məktəbə, dostlarla münasibətlərə təsir edirsə
Sosial təcrid, yemək pozuntuları, depresiv əhval müşahidə olunursa
Uşaq tez-tez özünü “içində eybəcər hiss etdiyini” deyirsə
Özünə zərər yetirmə fikirləri varsa
🧩 Səbəbləri
Bioloji faktorlar: serotonin balanssızlığı
Genetik meyl: ailədə OCD, depressiya varsa risk artır
Psixoloji travmalar: zorakılıq, lağ edilmə, məktəbdə zorakılıq
Sosial media və reklamlar
Mükəmməllikçilik və aşağı özünə qiymət
🩺 Müalicə Yolları
🔹 1. Psixoterapiya
✅ Koqnitiv-davranış terapiyası (CBT) – ən təsirli yanaşmadır
Yalançı inancları dəyişdirmək
Güzgü ilə davranışı tənzimləmək
Özünü qəbul etmə bacarığını artırmaq
🔹 2. Ailə terapiyası
Valideynlərin dəstəyi və yanaşma tərzi çox vacibdir
Valideynlər uşağın hisslərini kiçiltməməli, məsxərə etməməlidir
🔹 3. Dərman müalicəsi
Orta və ağır hallarda SSRİ antidepresanlar (məsələn, fluoksetin)
Dərman yalnız psixiatr təyini ilə istifadə edilməlidir
🔹 4. Sosial dəstək və məşğuliyyət
İdman, musiqi, sənət fəaliyyətləri ilə maraqlanmaq
Sosial mediaya məhdudiyyət qoymaq
Real bədən tipləri haqqında maarifləndirmə
✅ Nəticə
Yeniyetmələrdə bədən dismorfik pozuntu – sadəcə “özünü bəyənməmək” deyil, ciddi psixoloji pozuntudur. Müalicə olunmazsa özünə zərər, sosial təcrid və depressiyaya səbəb ola bilər. Erkən müdaxilə və deyərli dəstəkçi bir yanaşma ilə bu vəziyyəti uğurla idarə etmək mümkündür.
İstəsən, valideynlər üçün davranış bələdçisi, yeniyetmələrdə özünəinam artıran məşğələlər, və ya CBT texnikalarından praktik tapşırıqlar da təqdim edə bilərəm.
