Yumurtalıq Xərçənginin Növləri
Epitelial Yumurtalıq Karsinoması
Xüsusiyyətləri: Ən yaygın yumurtalıq xərçəngi növüdür və yumurtalıqların səthini örtən hüceyrələrdən başlayır.
Alt Növləri: Seröz, müsinöz, endometrioid, və şəffaf hüceyrəli karsinoma.
Cinsiyyət Hüceyrə Şişləri
Xüsusiyyətləri: Yumurtalıqda yumurta hüceyrələrindən yaranan xərçənglərdir.
Alt Növləri: Disgerminom, yolk sac şişi, xoriokarsinoma, və teratoma.
Stromal Hüceyrə Şişləri
Xüsusiyyətləri: Yumurtalıqda hormon istehsal edən stromal hüceyrələrdən yaranan şişlərdir.
Alt Növləri: Granuloza hüceyrə şişi, tekom və sertoli-leydiq hüceyrə şişi.
Risk Faktorları
Yaş: Yaşlandıqca yumurtalıq xərçəngi riski artır. Ən çox menopoz sonrası qadınlarda rast gəlinir.
Ailə Tarixi: Ailəsində yumurtalıq, döş, və ya kolorektal xərçəng olan qadınlarda risk artır.
Genetik Mutasiyalar: BRCA1 və BRCA2 gen mutasiyaları risk faktorlarıdır.
Reproduktiv Tarix: Heç doğum etməmiş qadınlarda risk daha yüksəkdir.
Hormon Terapiyası: Uzun müddətli estrogen hormon terapiyası istifadə edən qadınlarda risk artır.
Obezite: Aşırı çəki yumurtalıq xərçəngi riskini artırır.
Simptomlar
Erkən mərhələlərdə simptomlar az və ya qeyri-spesifik ola bilər. İrəliləyən mərhələlərdə isə aşağıdakı simptomlar ortaya çıxa bilər:
Qarın Şişkinliyi və ya Şişkinlik Hissi
Tez-tez İdrar Etmə və ya İdrar Ehtiyacı
Pelvik və ya Qarın Ağrısı
Yeməkdən Sonra Tez Doyma
İştahsızlıq və Çəki İtirimi
Qəbizlik və ya Bağırsaq Hərəkətlərində Dəyişiklik
Qarının Alt Hissəsində və ya Arxada Davamlı Ağrı
Diaqnostika
Fiziki Müayinə: Həkim qarını və pelvik nahiyəni müayinə edir.
Ginekoloji Müayinə: Yumurtalıqların və digər pelvik orqanların yoxlanılması.
Görüntüləmə Testləri:
Ultrasonoqrafiya: Yumurtalıqların və qarının görüntülənməsi.
KT (Kompüter Tomoqrafiyası): Şişin ölçüsünü və yayılmasını müəyyən etmək üçün.
MRT (Magnetik Rezonans Tomoqrafiyası): Daha dəqiq və detallı görüntülər təmin edir.
Qan Testləri: Xərçəng markerlərini yoxlamaq üçün (CA-125).
Biopsiya: Şişdən nümunə alınaraq mikroskopik müayinə edilir.
Müalicə Yolları
Cərrahi Müdaxilə
Histerektomiya: Yumurtalıqların, uşaqlığın və fallop borularının çıxarılması.
Debulking Cərrahiyyə: Şişin mümkün qədər çox hissəsinin çıxarılması.
Kimyoterapiya
Sistemik Kimyoterapiya: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün kimyəvi dərmanlar.
Radioterapiya
Xarici Şüa Radioterapiyası: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün yüksək enerjili şüalar.
Hədəflənmiş Terapiya və İmmunoterapiya
Hədəflənmiş Dərmanlar: Xərçəng hüceyrələrini hədəfləyən spesifik dərmanlar (məsələn, PARP inhibitorları).
İmmunoterapiya: Bədənin immun sistemini gücləndirərək xərçənglə mübarizə aparmaq.
Reabilitasiya və Dəstək
Psixoloji Dəstək: Emosional və psixoloji dəstək üçün məsləhət və terapiya.
Qidalanma və Diyet: Sağlam qidalanma və diyetik dəstək.
Fiziki Terapiya: Əzələ gücünü və hərəkət qabiliyyətini bərpa etmək üçün.
Profilaktika
Genetik Məsləhət: Ailəsində xərçəng olan qadınlar üçün genetik test və məsləhət.
Risk Azaldıcı Cərrahiyyə: Yüksək riskli qadınlar üçün profilaktik yumurtalıq və fallop borusu çıxarılması.
Hormon Terapiyasından Çəkinmə: Mümkün olduqda uzun müddətli hormon terapiyasından çəkinmək.
Sağlam Yaşam Tərzi: Sağlam qidalanma, müntəzəm fiziki fəaliyyət və ideal çəkini qoruma.
Yumurtalıq xərçəngi ciddi bir sağlamlıq problemidir və erkən diaqnostika və müalicə ilə müalicə şansları artır. Hər hansı bir simptom hiss edirsinizsə və ya narahatlığınız varsa, müvafiq mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
