Zəiflik və Yorğunluq Hissinin Mümkün Səbəbləri
1. Yuxusuzluq və Yuxu Keyfiyyətinin Aşağı Olması
Yuxu çatışmazlığı və ya keyfiyyətsiz yuxu zəiflik və yorğunluğun ən yaygın səbəblərindən biridir. Yetərsiz yuxu bədənin özünü bərpa etməsinə imkan vermir və gün ərzində yorğunluq hissinə səbəb olur.
2. Anemiya
Anemiya, qanda kifayət qədər sağlam qırmızı qan hüceyrələrinin və ya hemoglobinin olmaması nəticəsində meydana gəlir. Qırmızı qan hüceyrələri bədənin toxumalarına oksigen daşıyır, ancaq anemiya zamanı bu proses pozulduğu üçün zəiflik, yorğunluq və solğun dəri kimi simptomlar meydana gələ bilər.
Dəmir çatışmazlığı, B12 vitamini çatışmazlığı, xroniki xəstəliklər və ya qan itkisi anemiyanın ümumi səbəbləridir.
3. Yuxu Apnesi
Yuxu apnesi zamanı nəfəs gecə ərzində müvəqqəti olaraq dayanır və insan yuxunun keyfiyyətli mərhələlərinə çata bilmir. Nəticədə bədən tam istirahət edə bilmir və gün ərzində yorğunluq, zəiflik və diqqət problemləri meydana gəlir.
4. Depressiya və Anksiyete
Depressiya və ya anksiyete yorğunluq və zəiflik hissinə səbəb ola bilər. Bu vəziyyətlərdə emosional və psixoloji gərginlik bədənin enerji səviyyəsini təsir edə bilər və insanın motivasiyasını azalda bilər. Depressiya zamanı yatmaqda çətinlik və ya həddindən artıq yuxu da tez-tez rast gəlinir.
5. Şəkərli Diabet
Şəkərli diabet bədənin qanda şəkəri düzgün şəkildə istifadə edə bilməməsi ilə xarakterizə olunur. Qanda yüksək şəkər səviyyələri hüceyrələrə lazım olan enerjini ala bilməməsinə səbəb ola bilər və bu, yorğunluq və zəiflik hissinə gətirib çıxarır. Həm yüksək, həm də aşağı qan şəkəri səviyyəsi bu simptomlara səbəb ola bilər.
6. Qalxanabənzər Vəzin Xəstəlikləri
Hipotiroidizm (qalxanvari vəzin kifayət qədər hormon ifraz etməməsi) bədənin metabolizmasını yavaşladır və bu, davamlı yorğunluq, zəiflik, çəki artımı və soyuqluq hissi ilə nəticələnir. Hipertiroidizm (qalxanvari vəzin həddindən artıq hormon ifrazı) isə əzələ zəifliyi, əsəbilik və sürətli ürək döyüntüsü ilə müşayiət oluna bilər.
7. Qidalanma çatışmazlıqları
Düzgün qidalanmamaq və ya bəzi qida maddələrinin (vitaminlər, minerallar və zülallar) çatışmazlığı bədəndə enerji səviyyələrini aşağı sala bilər. Dəmir, B12 vitamini, fol turşusu və D vitamini çatışmazlığı zəiflik və yorğunluğa səbəb ola bilər.
8. Xroniki Yorğunluq Sindromu (CFS)
Xroniki yorğunluq sindromu həddindən artıq yorğunluqla xarakterizə olunan bir vəziyyətdir və bu yorğunluq istirahətlə keçmir. CFS fiziki və zehni fəaliyyətlərə qarşı həssaslıq yaradır və uzunmüddətli zəiflik hissinə səbəb olur.
9. Kardiovaskulyar Xəstəliklər
Ürək-damar xəstəlikləri ürəyin bədənə kifayət qədər qan pompalaya bilməməsi nəticəsində meydana gəlir. Ürək çatışmazlığı olan insanlar fiziki fəaliyyət zamanı tez yorulur və zəiflik hiss edirlər, çünki toxumalar kifayət qədər oksigen ala bilmir.
10. Dərmanların Yan Təsirləri
Bəzi dərmanlar, xüsusən də yüksək qan təzyiqi, depressiya, allergiya və ya xroniki ağrılar üçün istifadə edilən dərmanlar yorğunluq və zəifliyə səbəb ola bilər. Dərmanlar bədənin enerji səviyyəsinə və yuxu keyfiyyətinə təsir edə bilər.
11. İnfeksiyalar və İltihabi Xəstəliklər
İnfeksiyalar (məsələn, qrip, sidik yolu infeksiyaları və ya COVID-19) və ya iltihabi xəstəliklər (məsələn, lupus, revmatoid artrit) bədəndə iltihab yaratdığı üçün yorğunluq və zəiflik hissi ilə müşayiət oluna bilər.
Zəiflik və Yorğunluq Hissinin Diaqnostikası
Zəiflik və yorğunluğun səbəbini müəyyən etmək üçün həkim bir sıra müayinələr və testlər təyin edə bilər:
Tibbi Tarix və Simptomların Qiymətləndirilməsi:
Həkim, yorğunluq və zəifliyin nə qədər müddətdir davam etdiyini, hansı vəziyyətlərdə daha çox artdığını və hər hansı digər simptomların (məsələn, baş ağrısı, kilo itkisi, yuxu problemləri) olub-olmadığını soruşacaq.
Qan Testləri:
Tam qan analizi (CBC) anemiyanı aşkar etmək üçün istifadə olunur.
Qanda şəkər səviyyəsi və qlükoza testləri şəkərli diabeti diaqnoz etməyə kömək edir.
Tiroid funksiyası testləri qalxanabənzər vəzin düzgün işləyib-işləmədiyini yoxlayır.
Vitamin və mineral səviyyələri (məsələn, dəmir, B12, D vitamini) qidalanma çatışmazlıqlarını müəyyən etməyə kömək edir.
Yuxu Araşdırmaları (Polisomnoqrafiya):
Əgər yuxu problemləri yorğunluğa səbəb olursa, polisomnoqrafiya yuxu apnesi və ya digər yuxu pozğunluqlarını müəyyən etmək üçün istifadə edilə bilər.
EKQ və ya Ürək Testləri:
Ürək-damar problemlərindən şübhələnildikdə, ürəyin funksiyasını qiymətləndirmək üçün elektrokardioqram (EKQ) və ya digər ürək testləri aparıla bilər.
Zəiflik və Yorğunluq Hissinin Müalicəsi
Zəiflik və yorğunluq hissinin müalicəsi səbəbdən asılı olaraq dəyişir:
Yuxunun Yaxşılaşdırılması:
Yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün yuxu rejimi qurmaq, yatmadan əvvəl elektron cihazlardan uzaq durmaq və yataq otağının mühitini yaxşılaşdırmaq faydalıdır. Yuxu apnesi olan insanlarda CPAP cihazı istifadə oluna bilər.
Anemiya və Qidalanma Çatışmazlıqlarının Müalicəsi:
Dəmir əlavələri, B12 vitamini və ya fol turşusu qəbulu ilə anemiya müalicə edilə bilər.
Düzgün qidalanma və qida əlavələri ilə vitamin və mineral çatışmazlıqları aradan qaldırılır.
Depressiya və Anksiyetenin İdarə Edilməsi:
Antidepresanlar və ya anksiyolitiklər ilə müalicə, eləcə də psixoterapiya və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə depressiya və anksiyetenin idarə olunması yorğunluğu azalda bilər.
Diabetin İdarə Edilməsi:
Qan şəkəri səviyyəsini nəzarətdə saxlamaq üçün insulin və ya digər şəkər azaldıcı dərmanlar təyin edilə bilər. Pəhriz və fiziki fəaliyyət də diabetin idarə edilməsində mühüm rol oynayır.
Tiroid Problemlərinin Müalicəsi:
Levotiroksin kimi hormon əvəzedici dərmanlarla hipotireoidizm müalicə edilə bilər.
Xroniki Yorğunluq Sindromu:
Xroniki yorğunluq sindromu müalicə olunmasa da, bəzi dərmanlar, fiziki terapiya və həyat tərzi dəyişiklikləri simptomları azaltmağa kömək edə bilər.
Ürək-Damar Xəstəliklərinin Müalicəsi:
Ürək xəstəliklərinin müalicəsi dərmanlarla və ya cərrahi müdaxilələrlə ürək funksiyalarının yaxşılaşdırılmasını əhatə edə bilər.
Nəticə
Zəiflik və yorğunluq hissi çox geniş yayılmış simptomlardır və bir çox fərqli tibbi vəziyyət və həyat tərzi faktorları ilə əlaqəli ola bilər. Bu simptomlar həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər və səbəbini müəyyən etmək üçün tibbi yardım almaq vacibdir. Vaxtında diaqnoz və müvafiq müalicə ilə bu simptomların idarə olunması və yaxşılaşdırılması mümkündür.
