Hemodializ
Təsviri
Hemodializ, qanı bədəndən xaricə çıxararaq xüsusi bir cihaz vasitəsilə təmizləmək və sonra bədənə geri qaytarmaq prosesidir. Bu proses adətən bir dializ mərkəzində həyata keçirilir, lakin ev şəraitində də mümkündür.
Proses
Vaskulyar Giriş: Hemodializ üçün davamlı vaskulyar giriş təmin edilməlidir. Bu, üç əsas yolla həyata keçirilə bilər:
Arteriovenoz Fistula: Cərrahi yolla arteriya və venanın birləşdirilməsi.
Arteriovenoz Qraft: Süni bir borunun arteriya və venanı birləşdirməsi.
Sentral Venöz Kateter: Boyun, sinə və ya qasıq bölgəsində yerləşdirilən xüsusi bir boru.
Qan Sirkulyasiyası: Qan vaskulyar giriş vasitəsilə dializ cihazına axır.
Dializator: Qan, içində xüsusi membranlar olan dializator vasitəsilə süzülür. Bu membranlar tullantı maddələri və artıq mayeni qandan çıxarır.
Qanın Geri Qayıdışı: Təmizlənmiş qan bədənə geri qaytarılır.
Müddət
Seanslar: Hər seans adətən 3-5 saat sürür.
Tezlik: Həftədə 3 dəfə.
Üstünlüklər
Effektiv qan təmizlənməsi.
Bədəndəki artıq maye və elektrolitlərin balansının təmin edilməsi.
Dezavantajlar
Prosedurun uzun müddətli olması.
Dializ mərkəzinə getmənin zəruriliyi (ev hemodializi xaricində).
Vaskulyar girişlə bağlı infeksiya və digər fəsadlar.
Peritoneal Dializ
Təsviri
Peritoneal dializ, qarın boşluğunda yerləşən peritoneum adlı membranı süzgəc kimi istifadə edərək qanı təmizləmə prosesidir. Bu üsul adətən ev şəraitində həyata keçirilir və xəstənin özünü idarə etməsi mümkündür.
Proses
Kateter Yerləşdirilməsi: Qarın boşluğuna cərrahi yolla kateter yerləşdirilir.
Dializ Məhlulu: Xüsusi dializ məhlulu kateter vasitəsilə qarın boşluğuna doldurulur.
Diffuziya və Osmosis: Tullantı maddələri və artıq maye, peritoneum vasitəsilə qan kapillyarlarından dializ məhluluna keçir.
Drenaj: Dializ məhlulu, tullantı maddələri və artıq mayeni özündə topladıqdan sonra qarın boşluğundan çıxarılır.
Növləri
Davamlı Ambulator Peritoneal Dializ (CAPD): Gündə bir neçə dəfə (adətən 4-5 dəfə) məhlulun daxil edilməsi və çıxarılması prosedurudur.
Davamlı Dövri Peritoneal Dializ (CCPD): Gecə saatlarında maşın vasitəsilə avtomatik olaraq həyata keçirilir.
Üstünlüklər
Ev şəraitində və ya işdə həyata keçirilməsi.
Daha çox hərəkət azadlığı.
Damar girişinə ehtiyac yoxdur.
Dezavantajlar
Qarın boşluğunda infeksiya (peritonit) riski.
Hər gün təkrarlanan prosedur.
Məhlulun daxil edilməsi və çıxarılması üçün zaman ayrılması.
Müalicə Seçiminin Müəyyən Edilməsi
Faktorlara Daxildir
Xəstənin Sağlamlıq Durumu: Digər tibbi vəziyyətlər və ümumi sağlamlıq.
Yaşam Tərzi: İş, təhsil və sosial fəaliyyətlər.
Evdəki Şərait: Evdə dializ üçün uyğun yerin və şəraitin olması.
Xəstənin Seçimi: Müalicə üsulunun üstünlükləri və dezavantajlarına əsaslanaraq.
Nəticə
Dializ, böyrək çatışmazlığı olan xəstələrin həyatını davam etdirməsi üçün vacib bir müalicə üsuludur. Həm hemodializ, həm də peritoneal dializ effektiv müalicə variantlarıdır və hər biri xəstənin ehtiyaclarına və yaşam tərzinə uyğun olaraq seçilir. Düzgün idarə edilən dializ müalicəsi ilə xəstələr həyat keyfiyyətini artırmaq və normal fəaliyyətlərini davam etdirmək üçün əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edə bilərlər. Dializ müalicəsi haqqında daha ətraflı məlumat və uyğun variantı müəyyən etmək üçün nefroloq və ya ixtisaslı bir həkimlə məsləhətləşmək vacibdir.
