Gecə Tez-tez Sidiyə Çıxmanın Səbəbləri
Nokturiyanın bir çox potensial səbəbi var. Bu səbəblər həm həyat tərzi faktorları, həm də müxtəlif tibbi vəziyyətlərlə bağlı ola bilər:
1. Yaşa Bağlı Dəyişikliklər:
Yaşlandıqca bədəndə maye tarazlığını və sidik ifrazını tənzimləyən hormonların (məsələn, antidiuretik hormon) səviyyəsi azalır. Bu da böyrəklərin daha çox sidik ifraz etməsinə və gecə daha tez-tez sidiyə çıxma ehtiyacına səbəb ola bilər.
2. Çoxlu Maye Qəbulu:
Yatmadan əvvəl çox miqdarda maye, xüsusilə kofein və alkoqol tərkibli içkilərin qəbulu, sidiyə çıxma ehtiyacını artırır. Kofein və alkoqol sidikqovucu təsir göstərərək bədənə daha çox sidik ifraz etməsi üçün siqnal göndərir.
3. Şəkərli Diabet:
Yüksək qan şəkəri (qlükoza) səviyyəsi sidik miqdarını artırır və bədənin daha çox sidik ifraz etməsinə səbəb olur. Bu vəziyyət həm gündüz, həm də gecə tez-tez sidiyə çıxma ilə müşayiət olunur.
4. Diabetik İnsipidus:
Bu xəstəlik bədənin antidiuretik hormonun istehsalında və ya istifadəsində problemlərlə xarakterizə olunur və nəticədə bədən çox miqdarda sidik ifraz edir. Bu da gecə saatlarında tez-tez sidiyə çıxma ehtiyacı yarada bilər.
5. Sidik Yollarının İnfeksiyası:
Sidik yollarında infeksiya (sistit) qıcıqlanmaya və iltihaba səbəb olur, bu da sidik kisəsinin tez-tez boşaldılması üçün siqnallar göndərir. Gecə sidiyə çıxmaq istəyi infeksiya olan insanlarda çox yaygındır.
6. Prostat Böyüməsi:
Kişilərdə prostat vəzi böyüdükdə sidik axınını məhdudlaşdıra bilər və sidik kisəsinin tam boşalmamasına səbəb olur. Bu da gecə tez-tez sidiyə çıxmaq ehtiyacı ilə nəticələnir.
7. Yuxu Apne Sindromu:
Yuxu apnesi olan insanlarda nəfəs almağı təmin etmək üçün bədənin tənzimləmələri zamanı sidik ifrazı arta bilər. Bu sindrom gecə sidiyə çıxma ehtiyacının artmasına səbəb ola bilər.
8. Ürək-Damar Xəstəlikləri:
Ürək çatışmazlığı və ya digər ürək-damar problemləri, bədəndə maye yığılmasına səbəb ola bilər. Gündüz ayaqda olduğumuzda bədən bu mayeni saxlayır, lakin gecə yatarkən maye qan dövranına geri sorulur və böyrəklərdən süzülərək sidik halında atılır.
9. Dərmanlar:
Diuretiklər (sidikqovucu dərmanlar) xüsusilə gecə vaxtı qəbul edildikdə sidik ifrazını artıraraq nokturiyaya səbəb ola bilər. Bu dərmanlar bədənə artıq mayenin atılmasına kömək edir, lakin gecə tez-tez sidiyə çıxma ilə nəticələnə bilər.
10. Nevroloji Problemlər:
Parkinson xəstəliyi, multipl skleroz və ya digər sinir sistemini təsir edən xəstəliklər sidik kisəsi üzərində nəzarəti itirməyə səbəb ola bilər və gecə tez-tez sidiyə çıxma istəyi yarada bilər.
Gecə Tez-tez Sidiyə Çıxma İstəyinin Simptomları
Gecə bir dəfə və ya bir neçə dəfə yuxudan oyanaraq sidiyə çıxma ehtiyacı
Yuxusuzluq və yorğunluq
Gündüz fəaliyyəti zamanı diqqət itkisi və ya zəif performans
Şişkinlik və narahatlıq hissi
Gecə sidiyə çıxmağa səbəb olan ağrı və ya yanma hissi (sidik yolları infeksiyası vəziyyətində)
Gecə Tez-tez Sidiyə Çıxma İstəyinin Diaqnostikası
Nokturiyanın səbəbini müəyyən etmək üçün həkim müxtəlif diaqnostik üsullardan istifadə edə bilər:
Tibbi Tarix və Simptomlar:
Həkim sizin tibbi tarixçənizi və şikayətlərinizi dinləyir. Gecə sidiyə çıxma tezliyi və gündəlik maye qəbulunuz haqqında suallar soruşulur.
Sidik Analizi:
Sidik analizi sidikdə infeksiya, qlükoza və ya digər anormal maddələrin mövcudluğunu müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
Qan Testləri:
Qan şəkəri, böyrək funksiyası və elektrolit səviyyələrini yoxlamaq üçün qan testləri təyin edilə bilər.
Sidik Yolu Ultrasəs Müayinəsi:
Sidik kisəsi və böyrəklərin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün ultrasəs müayinəsi aparıla bilər. Bu, sidik yollarında tıxanma və ya digər struktur problemləri aşkar edə bilər.
Prostat Müayinəsi (Kişilər Üçün):
Kişilərdə böyümüş prostat vəzi gecə sidiyə çıxma ehtiyacını artıra bilər. Prostat vəzi müayinəsi bu vəziyyəti qiymətləndirmək üçün aparıla bilər.
Gecə Tez-tez Sidiyə Çıxma İstəyinin Müalicəsi
Nokturiyanın müalicəsi onun səbəbindən asılı olaraq dəyişir. Müalicə simptomları azaltmaq və xəstənin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa yönəlir.
1. Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
Maye Qəbulunu Məhdudlaşdırmaq:
Xüsusilə gecə yatmadan əvvəl 2-3 saat ərzində maye qəbulunu məhdudlaşdırmaq gecə sidiyə çıxma ehtiyacını azalda bilər. Alkoqol və kofeindən uzaq durmaq da faydalıdır.
Yatmazdan Əvvəl Sidiyə Çıxmaq:
Gecə sidiyə çıxma ehtiyacını azaltmaq üçün yatmazdan əvvəl mütləq sidik kisəsini boşaltmaq lazımdır.
Ayaqların Qaldırılması:
Ayaqlarda şişkinliyi və maye yığılmasını azaltmaq üçün gün ərzində ayaqları yuxarı qaldırmaq faydalıdır. Bu, bədəndə yığılan mayenin gündüz süzülməsinə və gecə böyrəklərə düşən təzyiqin azalmasına kömək edə bilər.
2. Dərman Müalicəsi
Antidiuretik Dərmanlar:
Diabetik insipidus və ya hormonal problemlərlə əlaqədar nokturiyada antidiuretik hormonun əvəzedici dərmanları təyin edilə bilər. Bu dərmanlar böyrəklərdə sidik ifrazını azaldır.
Diuretiklərin Günün Erkən Saatlarında Qəbulu:
Diuretik dərmanlar qəbul edən xəstələrdə, dərmanların səhər və ya günortadan sonra qəbul edilməsi məsləhət görülə bilər. Bu, gecə sidikqovucu təsiri azaltmağa kömək edir.
Prostat Problemləri Üçün Dərmanlar (Kişilərdə):
Prostat böyüməsi səbəbindən yaranan nokturiyada, prostatın ölçüsünü azaldan dərmanlar təyin oluna bilər. Bu dərmanlar sidik axınını yaxşılaşdırır və sidik kisəsinin tam boşalmasına kömək edir.
3. Tibbi və Cərrahi Müdaxilə
Prostatın Cərrahi Müalicəsi (Kişilərdə):
Prostat vəzi çox böyüdükdə və dərman müalicəsi ilə idarə olunmadıqda, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Prostatın ölçüsünü kiçiltmək üçün müxtəlif cərrahi üsullar tətbiq olunur.
Sidik Yolu İnfeksiyalarının Müalicəsi:
Sidik yolu infeksiyalarını antibiotiklərlə müalicə etmək, iltihabı azaltmağa və sidiyə çıxma ehtiyacını normallaşdırmağa kömək edir.
Yuxu Apne Sindromunun Müalicəsi:
Yuxu apnesi olan xəstələrdə CPAP cihazı ilə nəfəs yollarının açıq qalmasını təmin etmək gecə sidik ifrazını da azalda bilər.
Nəticə
Gecə tez-tez sidiyə çıxmaq istəyi (nokturia), həyat keyfiyyətinə təsir edən və müxtəlif tibbi səbəblərdən qaynaqlanan bir vəziyyətdir. Nokturiyanın səbəbi düzgün müəyyən edilərsə, uyğun müalicə və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə bu vəziyyət idarə oluna bilər. Əgər gecə tez-tez sidiyə çıxmaq yuxu pozğunluğu və digər narahatlıqlara səbəb olursa, həkimə müraciət etmək vacibdir.
