🧠 Obsesyon nədir?
Obsesiyalar, insanın nəzarətindən kənar, istəmədiyi halda təkrarlanan, narahatedici düşüncə, təsəvvür və ya impulslardır.
Məsələn:
“Əlim mikrob içindədir, yuymazsam xəstələnərəm”
“Evi bağlamamışamsa yanar”
“Nə isə pis bir şey olacaqsa, mənim günahımdır”
Bu düşüncələrə qarşı çıxmaq istəyi kompulsiv davranışlara səbəb ola bilər (məsələn, əlləri təkrar yuma, qapını dəfələrlə yoxlama).
🎯 Məqsəd: Obsesiyaları yox etmək deyil, onların həyatına təsirini azaltmaqdır
Çünki obsesyonlar çox zaman tamamilə yox olmur, amma onlara reaksiyan dəyişərsə, gücləri azalır.
🛠️ Obsesyonlarla Mübarizədə Tətbiq Olunan Yollar
1. 🧘♀️ Düşüncə ilə savaşma, onu müşahidə et
Obsesiv düşüncə gəldikdə onu “yaxşı” və ya “pis” kimi qiymətləndirmə
Sadəcə “İndi beynimdə bu cür düşüncə gəldi” deyə müşahidə et
Onun səni idarə etməsinə icazə vermə, amma varlığını da inkar etmə
2. 🔄 Təkrarlayıcı davranışa yox demə məşqləri
Əgər əl yuma kompulsiyasını hiss edirsənsə, 5 dəqiqə təxirə salmağa çalış
Hər dəfə bu müddəti uzatmağa çalış
Bu, beyninə öyrədir ki, narahatlıq artmır – əksinə azalır
3. 🧩 Ekspozisiya və reaksiyanın qarşısını alma texnikası (ERP)
Bu terapiyada:
Narahatlıq yaradan vəziyyətə şüurlu şəkildə məruz qalmaq (məs: əlləri yumaq istədiyin an toxunmuş əşyaya toxunmaq)
Amma reaksiya vermədən gözləmək
Beyin öyrənir ki, fikirdəki təhlükə real deyil
Bu metod, obsesif-kompulsif pozuntunun qızıl standart müalicəsidir və terapevt nəzarəti altında öyrədilir.
4. 🧠 Düşüncəni dəyişmək (Koqnitiv restrukturizasiya)
“Əgər bunu etməsəm, pis şey olacaq” → “Bunun olacağını düşünürəm, amma fakt deyil”
“Bu düşüncə demək deyil ki, bu mənim gerçək istəklərimdir”
Düşüncə ≠ Həqiqət
Düşüncə ≠ Davranış
5. 🧠 Mindfulness və meditasiya
Obsesif düşüncələrə reaksiya vermədən onları sadəcə izləmək bacarığını artırır
Zihnin indiki anda qalmasına kömək edir
Təlaş içində “nə olacaq” deyil, “indi nə var?” deyə düşünməyə yönəldir
💊 Dərman dəstəyi nə zaman lazımdır?
Aşağıdakı hallarda psixiatrik dəstək və dərman müalicəsi vacibdir:
Obsesiyalar gündəlik funksiyanı ciddi şəkildə pozursa
Yuxu və qidalanma pozulursa
Depressiya, panik atak kimi əlavə psixi pozuntular da müşahidə olunursa
Davranışsal terapiyalara baxmayaraq irəliləyiş olmursa
SSRİ tipli antidepressantlar (fluoksetin, sertralin və s.) bu vəziyyətdə ən çox istifadə olunan dərmanlardır.
📌 Gündəlik həyatda tətbiq edilə biləcək sadə məşqlər
MəşqMəqsəd
🕰️ 10 dəqiqəlik “narahatlıq vaxtı”Günün bir vaxtında sadəcə 10 dəqiqə “narahat olmağa” icazə ver – sonrası günün axışına qayıt
🗒️ Obsesiv düşüncə dəftəriDüşüncəni yaz, sonra fakt yoxla: “Bu həqiqətənmi oldu?”
🛑 STOP texnikasıS – Stop! T – Tənəffüs al O – Obsesiyanı müşahidə et P – Planla: “Düşüncəmi yönləndirəcəyəm”
🎧 Zihni yayındırmaMusiqi, gəzinti, sənət – düşüncə səni aldıqda diqqəti başqa yerə yönəlt
💬 Nəticə olaraq:
Obsesiyalar dəhşətli görünsə də, onlar sadəcə zihnin yaratdığı səs-küydür
Reaksiyan dəyişdikcə, onların səsi də zəifləyir
Vaxtında yardım almaqla obsesyonları həyatına deyil, sən onlara nəzarət edə bilərsən
