1. Onurğa Əyrilikləri Nədir?
Onurğa normalda müəyyən fizioloji əyriliklərə malikdir, lakin bəzi hallarda həddindən artıq və anormal əyriliklər meydana gələ bilər. Bunlar üç əsas kateqoriyaya bölünür:
a) Skolioz (Onurğanın Yan Əyriliyi)
Onurğanın sağa və ya sola doğru əyilməsi nəticəsində yaranır.
Ən çox yeniyetməlik dövründə inkişaf edir.
İdiopatik skolioz – səbəbi bilinməyən və ən yayılmış formadır.
Konjenital skolioz – doğuşdan gələn sümük inkişaf qüsurları səbəbilə yaranır.
Nevroloji skolioz – sinir sisteminin təsiri ilə meydana gəlir.
Əlamətlər:
🔹 Çiyinlərin və ya çanağın asimmetrik olması
🔹 Bədənin bir tərəfə meyilli durması
🔹 Bir tərəfdə qabırğaların daha çıxıq görünməsi
b) Kifoz (Onurğanın Öndən Arxaya Doğru Anormal Əyilməsi)
Daha çox boyun və döş nahiyəsində yaranır.
Yastı kürək və ya “qozbel” görünüşə səbəb ola bilər.
Şoyermann xəstəliyi – yeniyetmə dövründə inkişaf edən kifoz növüdür.
Əlamətlər:
🔹 Baş və çiyinlərin önə əyilməsi
🔹 Yastı və ya “qozbel” görünüş
🔹 Yorğunluq və bel ağrıları
c) Lordoz (Onurğanın Həddindən Artıq İçəri Doğru Əyilməsi)
Bel və boyun bölgəsində normadan artıq içəri doğru əyrilik meydana gəlir.
Hamiləlik, piylənmə və uzun müddət oturaq həyat lordoza səbəb ola bilər.
Əlamətlər:
🔹 Qarının önə çıxması
🔹 Beldə həddindən artıq əyilmə
🔹 Oturmaq və uzun müddət ayaq üstə qalmaqda çətinlik
2. Onurğa Əyriliklərinin Səbəbləri
Bu pozğunluqların bir çox fərqli səbəbi ola bilər:
🔹 Genetik meyillilik – Ailədə skolioz, kifoz və ya lordoz varsa, risk artır.
🔹 Duruş pozğunluğu – Uzun müddət səhv oturmaq və ya düzgün olmayan hərəkətlər.
🔹 Sümük və əzələ zəifliyi – Osteoporoz və əzələ zəifliyi onurğa problemlərinə səbəb ola bilər.
🔹 Travmalar və zədələr – Qəzalar və ya idman travmaları nəticəsində yaranan əyriliklər.
🔹 Sinir və əzələ xəstəlikləri – Serebral iflic və əzələ distrofiyası kimi xəstəliklərdə görülə bilər.
3. Reabilitasiya və Müalicə Yolları
Onurğa əyriliklərinin müalicəsi pozğunluğun dərəcəsinə və səbəbinə görə dəyişir. Aşağıda skolioz, kifoz və lordoz üçün reabilitasiya üsulları verilmişdir.
a) Fizioterapiya və Reabilitasiya
Fizioterapiya müalicədə əsas rol oynayır və aşağıdakı texnikalar tətbiq edilə bilər:
✅ Schroth Metodu – Xüsusilə skolioz üçün istifadə edilən xüsusi nəfəs və duruş terapiyasıdır.
✅ McKenzie Metodu – Bel və boyun ağrılarını azaltmaq üçün istifadə edilir.
✅ Pilates və Yoga – Onurğa elastikliyini artırır və əzələləri gücləndirir.
✅ Gücləndirici məşqlər – Onurğa ətrafı əzələləri gücləndirmək üçün xüsusi məşqlər edilir.
b) Ortopedik Dayaq və Korset İstifadəsi
Skoliozda xüsusi korsetlər (məsələn, Boston və ya Milwaukee korsetləri) istifadə edilir.
Kifozda duruşu düzəltmək üçün duruş dəstəkləyici kəmərlər tövsiyə olunur.
Lordozda onurğanın düzgün düzülüşünü qorumaq üçün elastik bel kəmərləri istifadə edilə bilər.
c) Cərrahi Müalicə (Ağır Hallarda)
Əgər skolioz 40-50 dərəcədən çox olduqda və ya kifoz/lordoz ağır simptomlara səbəb olduqda cərrahi müdaxilə düşünülə bilər. Onurğaya metal çubuqlar və ya implantlar qoyularaq düzləşdirmə həyata keçirilir.
4. Onurğa Sağlamlığını Qorumaq Üçün Məsləhətlər
Onurğa sağlamlığını qorumaq və problemlərin yaranmasının qarşısını almaq üçün aşağıdakı qaydalara riayət etmək vacibdir:
✅ Düzgün Duruş Formalaşdırmaq
Kompüter qarşısında dik oturmaq, kürəyi stula söykəmək.
Uzun müddət oturmaqdan çəkinmək və fasilələrlə hərəkət etmək.
Telefon və ya planşet istifadə edərkən başı aşağı salmamaq.
✅ Mütəmadi Məşqlər Etmək
Onurğanı gücləndirən məşqlər etmək (pilates, üzgüçülük, yoga).
Əzələ balansını qorumaq üçün gücləndirici və esnətmə hərəkətləri etmək.
Hər gün ən azı 30 dəqiqə hərəkət etmək.
✅ Erqonomik Mebel Seçimi
Ortopedik kreslo və düzgün hündürlükdə masa istifadə etmək.
Yatarkən orta sərtlikdə döşək və ortopedik yastıq seçmək.
✅ Çəkiyə Nəzarət Etmək
Artıq çəki onurğaya əlavə yük saldığı üçün balanslı qidalanmaq və aktiv olmaq vacibdir.
✅ Ağır Əşyaları Doğru Şəkildə Qaldırmaq
Bel deyil, dizlərdən əyilərək qaldırmaq.
Həddindən artıq ağır yük daşımamaq.
5. Nəticə
Skolioz, kifoz və lordoz kimi onurğa əyrilikləri vaxtında müalicə edilmədikdə ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Düzgün reabilitasiya proqramı, fizioterapiya, korset istifadəsi və düzgün həyat tərzi ilə bu problemlərin qarşısını almaq mümkündür. Duruşunuza diqqət yetirin, aktiv qalın və onurğa sağlamlığınızı qoruyun! 🏋️♀️💙
