🧬 Xəstəliyin əsas xüsusiyyəti
Romatoid artritdə hücum oynaqları əhatə edən sinovial qişaya (oynaq içi təbəqəyə) yönəlir. Bu qişada iltihab (sinovit) yaranır, qalınlaşır və oynaq qığırdağını və sümüyünü tədricən zədələyir.
📉 Ən çox kimlərdə görülür?
FaktorTəsvir
👩🦱 CinsQadınlarda kişilərə nisbətən 2–3 dəfə daha çox rast gəlinir
🎂 YaşAdətən 30–50 yaş arasında başlayır, amma hər yaşda ola bilər
🧬 Genetik meyillikAilədə RA olanlarda risk artar
🚬 SiqaretRA riskini və ağırlığını artıran əsas xarici faktordur
⚠️ Romatoid artritin əlamətləri
Əlamətİzah
🦴 Simmetrik oynaq ağrısıİki tərəfli (məsələn, hər iki əl və ya dizdə)
🧊 Səhər sərtliyi30 dəqiqədən artıq davam edən sərtlik hissi
🔴 Oynaq şişməsi və qızartıİltihab nəticəsində
🧍♀️ Barmaq və əl oynaqlarında dəyişikliklərDeformasiyalar, əyriliklər, güc itkisi
🌡️ Ümumi simptomlarHalsızlıq, arıqlama, subfebril (yüngül) qızdırma, iştahsızlıq
🧪 Diaqnostik kriteriyalar
🧬 Qan testləri:
TestAçıqlama
🧪 RF (Romatoid Faktor)RA xəstələrinin 70–80%-ində müsbətdir
🧪 Anti-CCPRA üçün daha spesifik testdir
📈 ESR və CRPYüksəlmişdir – iltihabı göstərir
📉 HemoglobinAnemiya (qan azlığı) müşahidə oluna bilər
🧴 Şişmiş oynaqların fiziki müayinəsi
🩻 Rentgen, MRT, USM – sümük zədələnmələrinin və sinovitlərin izlənməsi
🩺 Müalicə üsulları
Romatoid artrit tam sağalmayan, lakin nəzarət altında saxlanıla bilən bir xəstəlikdir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə xəstəliyin gedişatı yavaşladılır və oynaq zədələnməsi önlənir.
💊 Əsas dərman kateqoriyaları:
1. DMARDs (Xəstəliyin Gedişini Dəyişdirən Dərmanlar)
| Misallar | Metotreksat, leflunomid, sulfasalazin, hidroksiklorokin |
| Təsiri | Oynaq zədələnməsini azaldır, iltihabı nəzarətdə saxlayır |
2. Bioloji dərmanlar
| Misallar | Adalimumab, etanercept, infliximab, rituximab |
| Təsiri | Hədəfli immun modulyatorlar – immunitetin hücumunu zəiflədir |
3. Kortikosteroidlər
| Misallar | Prednizolon |
| Təsiri | Kəskin iltihabda sürətli təsir; uzun müddət istifadəsi tövsiyə olunmur |
4. Ağrıkəsici və NSAİİ dərmanlar
| Misallar | İbuprofen, diklofenak |
| Təsiri | Ağrı və iltihabı azaldır, amma səbəbi müalicə etmir
🏃♀️ Fiziki terapiya və həyat tərzi
TövsiyəFaydası
🧘♂️ Yumşaq məşqlər (üzgüçülük, yoga)Oynaq hərəkətliliyini artırır
🧊 İsti/soyuq tətbiqiİltihab və ağrını azaldır
🖐️ Əl məşqləri və ergoterapiyaXüsusilə əllərdə funksiyanı qoruyur
🍽️ Antiinflamatuar qidalanmaOmega-3, zerdeçal, yaşıl tərəvəzlər faydalıdır
😴 Yaxşı yuxu və stressin azaldılmasıİmmunitet sisteminə müsbət təsir göstərir
⛔ Nə zaman həkimə müraciət etməli?
Oynaq ağrıları və şişlik 6 həftədən çox davam edirsə
Səhər sərtliyi gündəlik işi çətinləşdirirsə
Oynaq deformasiyaları və hərəkət məhdudluğu varsa
Qan testlərində RF və ya anti-CCP müsbətdirsə
📌 Fəsadlar (müalicə olunmazsa):
Daimi oynaq zədələnməsi və əlil qalma
Oynaq xaricində orqan tutulmaları (ürək, göz, ağciyər)
Osteoporoz (kortizon və hərəkətsizlik səbəbilə)
İş qabiliyyətinin azalması və depressiya
🧾 Nəticə olaraq:
Romatoid artrit — immun sisteminin öz bədəninə hücum etdiyi xroniki bir xəstəlikdir
Ən çox əlləri, dizləri, ayaqları tutar
Erkən müalicə ilə zədələnmənin qarşısı alınır, həyat keyfiyyəti qorunur
Dərman, fizioterapiya, düzgün qidalanma və psixoloji dəstək birgə vacibdir
