Gestational diabet səbəbiylə həddindən artıq çəki artımı və doğuş zamanı yaralanma riski, amniotik mayenin artması (polihidramnios), yüksək təzyiq və preeklampsi sindromu, gələcək körpədə ani fetal ölüm kimi ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, doğuşdan sonra körpədə sarılıq, hipoqlikemiya və tənəffüs problemləri kimi ciddi problemlər yarana bilər. Buna görə də, gestational diabet effektiv şəkildə aşkar edilməli və müalicə edilməlidir.
Normal şəraitdə gestational diabet diaqnozu üçün "Oral Qlükoza Tolerantlıq Testi" və ya "Şəkər Yükləmə Testi" adlanan test aparılmalıdır. Bu testdə konsentratlaşdırılmış qlükoza ehtiva edən maye sürətlə sərxoş olur, ardınca ardıcıl qan qlükoza ölçmələri aparılır. Adətən skrininq testi kimi 50 qram qlükoza ehtiva edən məhlul istifadə olunur. Bu mayenin tərkibindəki şəkərin miqdarı orta hesabla 2 paxlavanın tərkibindəki şəkərin miqdarına bərabərdir. Əksər xəstələrimizdə test problemsiz həyata keçirilə bilir. Ancaq bəzi xəstələr bu mayeyə dözə bilməyəcəklər. Məsələn, yüksək qlükozalı maye içdikdən qısa müddət sonra ürəkbulanma və nadir hallarda şikayətlərlə qarşılaşa bilər. Bu vəziyyətdə test gecikdirilə bilər və ya alternativ üsul tələb oluna bilər. Ağızdan qlükoza tolerantlıq testi ümumiyyətlə mədə bypass əməliyyatı keçirmiş qadınlarda aparılmır.
Şəkərli diabet üçün yoxlanıla bilməyən pasiyentlərimizdə gestational diabetin alternativ üsullarla diaqnostikasını hədəfləyirik:
1. Qan qlükozasının ardıcıl ölçülməsi: 24-28. Qan qlükoza səviyyəsinin həddən artıq olması, müxtəlif günlərdə və həftələr arasında həftənin yeməklərində aclıq, 1-ci və 2-ci saatlarda postprandial qan qlükozasının ölçülməsi ilə müəyyən edilə bilər. Yüksək qan şəkəri olan xəstələrimizə hesablanmış kalorili xüsusi pəhriz veririk və həmin pəhrizi istehlak edərkən ölçülən qan şəkəri səviyyələrinə əməl edirik. Qidalanmaya baxmayaraq qan şəkəri yüksək olan xəstələrimizə lazım olduqda insulin terapiyasına başlanır və doğuşa qədər davam edir.
2. Fasiləli oruc zamanı qan qlükoza və hemoglobin A1C ölçülməsi: Bu ölçmələrlə qan şəkərinin zamanla idarə olunması haqqında təsəvvür yarana bilər. İdeal olaraq, HbA1c 6% -dən aşağı olmalıdır.
3. Şəkər testindən dərhal əvvəl ürəkbulanma əleyhinə dərman tətbiq etməklə test təkrarlana bilər.
4. Şəkər yükləmək üçün istifadə olunan mayelərin yerinə tərkibində müəyyən miqdarda şəkər olan qənnadı məmulatlarının, müəyyən şəkər tərkibli yeməklərin və ya qazlı içkilərin istifadə oluna biləcəyi təklif edilsə də, bu üsullarla gestational diabetin aşkarlanması ilə bağlı keyfiyyətli araşdırmalar yoxdur.
Xülasə etmək lazımdır ki, hamiləlik dövründə gestational diabet aşkar edilməli və effektiv şəkildə müalicə edilməlidir. Gestational diabetin diaqnozunda mamalıq və ginekologiya cəmiyyətləri (məsələn, ACOG) standart olaraq hər bir qadına oral qlükoza tolerantlıq testini tövsiyə edir[1]. Ancaq bu testə dözə bilməyən hamilə qadınlarda alternativ olaraq aralıq qlükoza ölçmələrindən faydalanmaq mümkündür. Sağlam günlər arzulayıram.
