Saç Bitinin Səbəbləri
Saç bitinin əsas səbəbi bu parazitin insandan insana keçməsidir. Saç bitləri sürünmə yolu ilə hərəkət edir və yaxından təmas zamanı bir şəxsdən digərinə ötürülür. Bitlər yalnız insana məxsusdur və insan bədənindən kənarda uzun müddət yaşaya bilməzlər. Saç bitlərinin yayılmasına səbəb olan əsas faktorlar:
Yaxın Fərdi Təmas: Saç bitləri əsasən baş-başa təmas zamanı keçər. Uşaqlar oyun zamanı və ya məktəbdə bir-birlərinə yaxın olduqda saç bitlərinin yayılması daha yaygındır.
Şəxsi Əşyaların Paylaşılması: Yoluxmuş şəxsin darağını, papağını, dəsmalını və ya digər saçla təmasda olan əşyalarını paylaşmaq bitlərin yayılmasına səbəb ola bilər.
Paltar və Yataq Dəstləri: Yoluxmuş şəxsin geyimləri, xüsusən də papaqlar və yataq dəstləri ilə təmas nəticəsində bitlər ötürülə bilər.
Saç Bitinin Simptomları
Saç bitinin varlığını göstərən əsas simptomlar bunlardır:
Baş Dərisində Güclü Qaşınma: Bitlərin ən əsas əlaməti baş dərisində güclü qaşınmadır. Bitlər qanla qidalandığı üçün baş dərisinə dişlədikdə qaşınma meydana gəlir. Bu qaşınma, dişləmələrə qarşı allergik reaksiyadan da qaynaqlana bilər.
Baş Dərisində Qıcıqlanma və Döküntü: Qaşınma səbəbindən baş dərisi qıcıqlana bilər və bəzən cızmalar nəticəsində dəridə kiçik yaralar və infeksiyalar yarana bilər.
Bit və Yaşama Yeri (Nits): Saçlarda bitlərin yumurtalarını (nits) görmək mümkündür. Nits saç tellərinin dibinə yaxın yerləşir və adətən ağ və ya sarımtıl olur. Onlar çox kiçikdir, lakin diqqətlə baxıldıqda aydın şəkildə görünə bilər.
Hərəkət Edən Bitlər: Saç dərisində və saç tellərində kiçik hərəkət edən bitləri görmək mümkündür. Bitlər kiçik (2-3 mm) və boz-ağ rəngdədir.
Saç Bitinin Diaqnozu
Saç bitinin diaqnozu adətən vizual olaraq qoyulur. Saçların və baş dərisinin diqqətlə müayinəsi zamanı bitlərin və ya onların yumurtalarının aşkar edilməsi saç bitlərinin mövcud olduğunu göstərir. Bitlərə və nitslərə xüsusi diqqət yetirərək aşağıdakı üsullardan istifadə olunur:
Daraqlama: Xüsusi bit darağı ilə (incə dişli daraq) saçlar diqqətlə daraqlanır. Bu, bitlərin saçlardan çıxarılmasına və onların görülməsinə imkan verir.
Yaxından Baxış: Saç tellərinin dibində nitslərin olması vizual olaraq müşahidə edilir. Nitslər möhkəm yapışdıqları üçün adi kəpəklə qarışdırılmamalıdırlar.
Saç Bitlərinin Müalicəsi
Saç bitləri öz-özünə yox olmaz, lakin evdə və ya həkim məsləhəti ilə istifadə edilən müxtəlif müalicə üsulları ilə bitlərdən qurtulmaq mümkündür. Aşağıdakı müalicə üsulları saç bitlərinə qarşı effektivdir:
1. Antiparazitar Şampunlar və Losyonlar:
Permetrin Şampunları: Saç bitlərinin müalicəsində ən çox istifadə edilən permetrin tərkibli şampunlar və losyonlar bitləri və nitsləri öldürməyə kömək edir.
Malathion Losyonları: Bu antiparazitar losyon da bitlərin öldürülməsində təsirli ola bilər. İstifadə edildikdən sonra baş dərisində müəyyən müddət saxlanmalı və sonra yuyulmalıdır.
2. Bit Darağı ilə Təmizləmə:
Saçlar yaş olduqda, xüsusi incə dişli bit darağı ilə diqqətlə daraqlanmalıdır. Bu proseduru təkrarlamaq saçlardakı bitlərin və yumurtaların fiziki olaraq təmizlənməsinə kömək edir.
Prosedur Təkrarlanması: Bitlərin müalicəsi bir neçə dəfə təkrarlanmalıdır, çünki ilk müalicədə bütün nitslər ölməyə bilər və yeni bitlər çıxa bilər.
3. Evdə Müalicə Yöntəmləri:
Əsasi Yağlar: Çay ağacı yağı, lavanda yağı kimi bəzi bitki yağları saç bitlərinin müalicəsində təbii bir yol kimi istifadə edilə bilər. Bununla birlikdə, bu üsulların effektivliyi haqqında elmi məlumatlar məhduddur.
Sirkə ilə Yuma: Bəzi insanlar nitslərin saçlardan ayrılması üçün sirkədən istifadə edirlər, lakin bu üsulun təsiri elmi şəkildə sübut edilməyib.
4. Əşyaların Təmizlənməsi və Dezinfeksiyası:
Bitlərin yayılmasının qarşısını almaq üçün yoluxmuş şəxsin istifadə etdiyi bütün şəxsi əşyalar (daraqlar, fırçalar, papaqlar və s.) isti suda yuyulmalıdır.
Yataq Dəstləri: Yastıqlar, yataq örtükləri və paltarlar da yüksək temperaturda yuyulmalı və dezinfeksiya edilməlidir.
Saç Bitlərinin Qarşısının Alınması
Saç bitlərinin yayılmasının qarşısını almaq və onlardan qorunmaq üçün aşağıdakı tədbirləri görmək faydalıdır:
Şəxsi Əşyaların Paylaşılmaması: Daraqlar, papaqlar, dəsmallar və saçla təmasda olan digər şəxsi əşyalar paylaşılmamalıdır.
Baş-başa Təmasdan Çəkinmək: Xüsusilə məktəblərdə və ya oyun meydançalarında uşaqların baş-başa təmasdan qaçması tövsiyə edilir.
Şübhəli Əşyaların Müntəzəm Təmizlənməsi: Uşaq oyun otaqlarında və ya siniflərdə bit yayılma riski varsa, tez-tez istifadə olunan əşyalar müntəzəm olaraq təmizlənməlidir.
Başqa Şəxslərin Saçlarını Yoxlamaq: Ailədə və ya yaxın dost çevrəsində bit olduğuna şübhə varsa, bütün ailə üzvlərinin saçlarını yoxlamaq vacibdir.
Nəticə
Saç biti ciddi sağlamlıq problemi yaratmasa da, çox narahatlıq və qaşınma ilə müşahidə olunur. Saç bitləri əsasən uşaqlar arasında yaygın olsa da, böyüklərdə də rast gəlinir. Bitlərdən qurtulmaq üçün antiparazitar məhsullardan və müntəzəm təmizlik prosedurlarından istifadə edilməlidir.
