Simpatik Sinir Sisteminin Funksiyaları
Simpatik sinir sistemi bədəndə bir çox fizioloji dəyişikliklərə səbəb olur:
Ürək-damar sistemi:
Ürək ritmini sürətləndirir.
Qan təzyiqini artırır.
Qan axınını əzələlərə yönləndirir.
Tənəffüs sistemi:
Nəfəs alma tezliyini artırır.
Bronxları genişləndirərək daha çox oksigen qəbulunu təmin edir.
Həzm sistemi:
Həzm prosesini yavaşladır.
Həzm orqanlarına qan axınını azaldır.
Endokrin sistem:
Adrenalin və noradrenalin hormonlarını ifraz edir.
Qlükogenin qlükozaya çevrilməsini artırır (qanda enerji səviyyəsini yüksəldir).
Dəri:
Tərləmə artır (bədəni soyutmaq üçün).
Damarlar daralır.
Gözlər:
Göz bəbəklərini genişləndirir (daha yaxşı görmə üçün).
Parasempatik Sinir Sistemi Nədir?
Parasempatik sinir sistemi (PSS), avtonom sinir sisteminin digər bir hissəsidir və bədənin "dincəl və həzm et" (rest and digest) funksiyalarını idarə edir. Bu sistem bədənə sakitləşmək, enerji ehtiyatlarını bərpa etmək və daxili sistemlərin normal fəaliyyətini dəstəkləmək üçün kömək edir.
Parasempatik Sinir Sisteminin Funksiyaları
Parasempatik sinir sistemi bədəndə aşağıdakı prosesləri tənzimləyir:
Ürək-damar sistemi:
Ürək ritmini yavaşladır.
Qan təzyiqini azaldır.
Tənəffüs sistemi:
Nəfəs alma sürətini azaldır.
Həzm sistemi:
Həzm funksiyasını aktivləşdirir.
Tüpürcək və mədə şirəsinin ifrazını artırır.
Bağırsaq hərəkətlərini stimullaşdırır.
Dəri:
Tərləmə azaldır.
Gözlər:
Göz bəbəklərini daraldır.
Endokrin sistem:
Hormon ifrazını balanslaşdırır və bədənin homeostazını qoruyur.
Simpatik və Parasempatik Sinir Sistemləri Arasındakı Fərqlər
XüsusiyyətSimpatik Sinir SistemiParasempatik Sinir Sistemi
FunksiyaDöyüş və ya qaç (stres cavabı)Dincəl və həzm et (rahatlama və bərpa)
Ürək ritmiArtırırAzaldır
Nəfəs tezliyiSürətləndirirYavaşladır
HəzmLəngidirAktivləşdirir
Göz bəbəkləriGenişləndirirDaraldır
Qan axınıƏzələlərə yönləndirirHəzm orqanlarına yönləndirir
HormonlarAdrenalin və noradrenalin ifraz edirHormon balansını bərpa edir
Simpatik və Parasempatik Sistemlərin Əlaqəsi
Bu iki sistem bir-birinə əks təsir göstərərək bədəndə tarazlıq yaradır.
Simpatik sistem aktivlik və stress zamanı üstünlük təşkil edir.
Parasempatik sistem isə sakit vəziyyətdə bədən funksiyalarını tənzimləyir.
Hansı Hallarda Bu Sistemlər Aktivləşir?
Simpatik sinir sistemi: Təhlükə, stress, idman, qorxu və ya təcili vəziyyətlərdə aktivləşir.
Parasempatik sinir sistemi: İstirahət zamanı, yeməkdən sonra və ya sakit vəziyyətdə aktivləşir.
Bu Sistemlərdə Problemlər
Avtonom sinir sistemində balans pozulduqda müxtəlif sağlamlıq problemləri yarana bilər:
Simpatik sistemin həddindən artıq aktivliyi:
Yüksək qan təzyiqi.
Anksiyete və stres pozuntuları.
Həzm problemləri.
Parasempatik sistemin zəif fəaliyyəti:
Həzm problemləri.
Yorğunluq və enerji azlığı.
Dərindən nəfəs alma çətinliyi.
Avtonom sinir sisteminin balansını qorumaq üçün stress idarəetməsi, meditasiya və müntəzəm fiziki fəaliyyət tövsiyə olunur.
