📍 Subaraknoid məkan nədir?
Bu sahə:
Beyin damarlarının keçdiyi məkandır
Burada beyin-omurilik mayesi dövr edir
Qan buraya töküldükdə beyni əhatə edən qişalar qıcıqlanır → bu da ağır nevroloji əlamətlərə səbəb olur
🚨 Subaraknoid qanaxmanın əsas səbəbləri
Səbəbİzah
Anevrizma partlamasıƏn çox rast gəlinən səbəb (~80%)
Arteriovenoz malformasiya (AVM)Damar anomalisi
Kəllə-beyin travmasıQəzalar və zədələr sonrası
Koagulyasiya pozuntularıQan durulducular və qan xəstəlikləri
İdiopatik (naməlum)Bəzən səbəb tapılmır
⚠️ Əlamətlər (sürətli və dramatik)
Simptomİzah
⚡️ Qəfil və şiddətli baş ağrısı"Həyatımın ən pis baş ağrısı" – klassik ifadə
🤢 Qusma və ürək bulanmasıBeyin təzyiqi artdıqda
😵 Şüur pozğunluğu, huşun itməsiAğır hallarda koma
🧍♀️ Boyun tutulmasıBeyin qişalarının qıcıqlanması (meningismus)
👁️ Görmə bulanıqlığı, işığa həssaslıqQan qıcıqlandırıcı təsir göstərir
⚡ Epileptik tutmalarQan hüceyrələri sinirləri qıcıqlandırır
🧪 Diaqnostika
MüayinəNəticə
📸 KT (kompüter tomoqrafiyası)Qan varsa dərhal görünür (ilk 6–24 saatda həssaslıq yüksəkdir)
💉 Lumbal ponksiyaKT normal olsa da şübhə varsa: BOM-də qan və ya "ksantoxromi" (saralmış maye) yoxlanır
🧲 MRT / MR Angiografi / DSAQanaxmanın səbəbini (məs. anevrizmanı) tapmaq üçün
🛠️ Müalicə
Subaraknoid qanaxma təcili tibbi müdaxilə tələb edən neyro-təcili vəziyyətdir.
1. 🧠 Əsas məqsədlər:
Qanamanın dayandırılması
Təkrar qanaxmanın qarşısının alınması
Beyin ödemi və vazospazm riskinin azaldılması
2. 🩺 Müalicə addımları:
Müdaxiləİzah
🛏️ Reanimasiya (YBƏ-də müalicə)Huşsuz xəstələrdə ventilyasiya və təzyiqə nəzarət
💊 Nimodipin (kalsium kanalı blokeri)Vazospazmı azaldır, insult riskini azaldır
💉 AntiepileptiklərTutmaların qarşısını almaq üçün
🔧 Endovaskulyar coil embolizasiyaAnevrizma varsa, qanın sızdığı yeri damar içindən bağlamaq
🧠 Cərrahi klipləməAçıq əməliyyatla anevrizmanın ağzını bağlamaq
🚫 Qan durulducuların dayandırılmasıQanaxmanı artırmamaq üçün
🧘♀️ Sağaldıqdan sonra: Uzunmüddətli izləmə
TədbirNiyə vacibdir?
📅 MRT / Angiografi təqibiYenidən qanama və ya yeni anevrizma riski üçün
🧠 Psixoloji dəstək və reabilitasiyaDepressiya, yaddaş və diqqət pozğunluğu ola bilər
🚭 Siqaretin tam tərgidilməsiQan damarlarının sağlamlığı üçün
⬇️ Qan təzyiqinə nəzarətTəkrar anevrizma riskini azaldır
⚖️ Proqnoz və fəsadlar
FaktorƏhəmiyyəti
🕒 Tez müdaxiləSağ qalma və əlamətsiz bərpa şansı artır
😵 Şüur səviyyəsiGCS (Glasgow koma şkalası) – nə qədər aşağıdırsa, risk daha çoxdur
🔁 Təkrar qanamaİlk 24 saatda yüksək risk (ölüm riski 50% qədər)
⛔ Vazospazm və iskemik insultQan damarlarının daralması → beyin toxuması zədələnməsi
✅ Qısa xülasə ilə yadda saxlayın:
Subaraknoid qanaxma:
Çox zaman anevrizma partlaması ilə yaranır
Qəfil baş ağrısı, qusma, şüur itkisi ilə başlayır
Təcili diaqnoz və müalicə həyatı xilas edir
Müalicədən sonra vasospazm, təkrar qanaxma və idrak pozğunluqları diqqətlə izlənməlidir
