Səbəbləri
Atopik dermatitin dəqiq səbəbi bilinməsə də, bəzi faktorlar xəstəliyin inkişafına təsir edə bilər:
Genetik Yatkınlıq: Ailədə atopik dermatit, astma və ya allergik rinit kimi atopik xəstəliklər olan insanlarda risk daha yüksəkdir.
İmmun Sistem Problemləri: İmmun sistemin həddindən artıq reaksiya verməsi nəticəsində dəri iltihablanır.
Dəri Bariyer Problemləri: Dərinin nəmliyi qorumaq qabiliyyətinin zəifləməsi və xarici qıcıqlandırıcılara qarşı zəif müdafiəsi.
Ətraf Mühit Faktorları: Hava şəraiti, polen, toz, ev heyvanlarının tükləri və bəzi qida maddələri.
Stres: Emosional stres atopik dermatitin pisləşməsinə səbəb ola bilər.
Simptomlar
Atopik dermatit simptomları müxtəlif ola bilər və zaman-zaman şiddətlənə bilər:
Qaşıntı: Şiddətli və davamlı qaşıntı, xüsusilə gecələr.
Qızartı və İltihab: Dəridə qızartı və iltihablanma.
Quruluq və Pulcuqlanma: Dəri səthində quruluq və pullaşma.
Kabarcıklar və Sızanaqlar: Sulu və ya quru qabarcıqlar və sızanaqlar.
Dəri Qalınlaşması: Xroniki qaşıntı nəticəsində dərinin qalınlaşması və sərtləşməsi.
Cızıq İzi: Qaşıntı nəticəsində dəridə yaranan cızıq izləri.
Diaqnoz
Atopik dermatitin diaqnozu adətən klinik müayinə və xəstənin tibbi tarixinə əsaslanır:
Tibbi Tarix: Simptomların müddəti, tezliyi və şiddəti haqqında suallar.
Fiziki Müayinə: Dərinin vəziyyətini vizual olaraq yoxlamaq.
Allergiya Testləri: Potensial allergenləri müəyyən etmək üçün dəri testləri və ya qan testləri.
Biopsiya: Nadir hallarda, dəri nümunəsi götürülərək mikroskop altında incələnə bilər.
Müalicə
Atopik dermatitin tam müalicəsi yoxdur, lakin simptomları idarə etmək və rahatlamaq üçün bir çox müalicə üsulu mövcuddur:
Dəriyə Qulluq
Nəmləndiricilər: Dərini nəmli saxlamaq üçün yağlı nəmləndiricilər istifadə etmək.
Qıcıqlandırıcı Maddələrdən Qaçınmaq: Sərt sabunlar, deterjanlar və kimyəvi maddələrdən uzaq durmaq.
İlıq Su ilə Duş: İlıq su ilə qısa müddətli duşlar və dərhal sonra nəmləndirici tətbiqi.
Dərmanlar
Kortikosteroid Krem və Məlhəmlər: İltihabı və qaşıntını azaltmaq üçün istifadə edilir.
İmmun Modulyatorları: Tacrolimus və ya pimekrolimus kimi dərmanlar.
Antihistaminlər: Qaşıntını azaltmaq üçün ağızdan alınan dərmanlar.
Antibiotiklər: İkincil infeksiyaları müalicə etmək üçün lazım ola bilər.
Bioloji Dərmanlar: Şiddətli hallarda istifadə edilə bilən yeni dərman növləri (məsələn, dupilumab).
Alternativ və Əlavə Müalicələr
Fototerapiya: Ultrabənövşəyi işıq müalicəsi.
Stressin İdarə Edilməsi: Meditasiya, yoga və digər relaksasiya texnikaları.
Diyet Dəyişiklikləri: Bəzi insanlarda qida allergiyaları atopik dermatiti tətikləyə bilər, buna görə də müəyyən qidaların kəsilməsi faydalı ola bilər.
Profilaktika
Atopik dermatitin simptomlarını azaltmaq və tətikləyici faktorları minimuma endirmək üçün bəzi tədbirlər:
Nəmləndiricilərdən İstifadə: Gündəlik olaraq dərini nəmləndirici ilə nəmli saxlamaq.
İrritantlardan Uzaq Durmaq: Sərt kimyəvi maddələrdən, ətirli sabunlardan və deterjanlardan qaçınmaq.
Yüngül və Nəfəs Alan Paltarlar: Pambıq və digər təbii liflərdən hazırlanmış paltarlar geyinmək.
Nəzarətdə Olunan Qısa Dırnaqlar: Qaşıntı nəticəsində yaranan dəri zədələnmələrinin qarşısını almaq üçün dırnaqları qısa saxlamaq.
Soyuq Kompreslər: Qaşıntını azaltmaq və iltihabı yüngülləşdirmək üçün soğuk kompreslər tətbiq etmək.
Atopik dermatit həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə təsir edə bilən bir vəziyyətdir, lakin düzgün müalicə və dəriyə qulluq ilə simptomlar idarə oluna bilər. Əgər atopik dermatit simptomları ilə qarşılaşırsınızsa və ya müalicə ilə bağlı suallarınız varsa, dermatoloqa müraciət etmək vacibdir.
