Gutun Səbəbləri
Gut xəstəliyinin səbəbləri aşağıdakılardır:
Hiperurikemiya: Bədəndə yüksək səviyyədə sidik turşusu, ya sidik turşusunun çox istehsal olunması, ya da bədəndən yetərincə ifraz olunmaması nəticəsində yaranır.
Diyet: Sidik turşusu səviyyəsini artıran yüksək purin tərkibli qidaların (məsələn, qırmızı ət, dəniz məhsulları, içkilər və spirt) çox istehlakı.
Obezlik: Artıq bədən çəkisi sidik turşusu səviyyəsini artırır.
Genetik Faktorlar: Ailə tarixi olan insanlarda gut riski daha yüksəkdir.
Dərmanlar: Bəzi dərmanlar (məsələn, diuretiklər və aspirin) sidik turşusu səviyyəsini artıra bilər.
Digər Sağlamlıq Problemləri: Yüksək təzyiq, şəkərli diabet, böyrək xəstəlikləri və metabolik sindrom gut riskini artırır.
Gutun Simptomları
Gutun əsas simptomları aşağıdakılardır:
Şiddətli Oynaq Ağrısı: Xüsusilə gecə saatlarında ani və şiddətli ağrı. Ən çox təsirlənən oynaq ayaq baş barmağıdır, lakin ayaq biləkləri, dizlər, əl biləkləri və barmaqlar da təsirlənə bilər.
Şişkinlik və Qızartı: Təsirlənmiş oynaqlar şişir, qızarır və isti olur.
Hərəkət Məhdudiyyəti: Oynaqların hərəkətliliyi azalır və hərəkət etmək çətinləşir.
Tophi: Xroniki gut hallarında, sidik turşusu kristalları dərialtı qovşaqlar (tophi) şəklində yığılır.
Gutun Diaqnozu
Gutun diaqnozu bir neçə üsulla aparılır:
Tibbi Tarix və Fiziki Müayinə: Həkim, xəstənin tibbi tarixini və simptomlarını nəzərdən keçirir, təsirlənmiş oynaqlarda ağrı və şişkinliyi yoxlayır.
Laborator Testlər:
Qan Testləri: Sidik turşusu səviyyəsini ölçmək üçün.
Sinovial Maye Analizi: Təsirlənmiş oynaqlardan sinovial maye nümunəsi alaraq sidik turşusu kristallarını mikroskop altında araşdırmaq.
Görüntüləmə Testləri: Rentgen, ultrasəs və ya MRT təsir edilmiş oynaqlarda kristal yığıntıları və zədələnmələri göstərmək üçün.
Gutun Müalicəsi
Gutun müalicəsi simptomları yüngülləşdirmək, ağrını azaltmaq və gələcək tutmaların qarşısını almaq məqsədi daşıyır. Müalicə fərdi olaraq təyin edilir və müxtəlif yanaşmalardan ibarət ola bilər:
Dərman Müalicəsi
NSAİİ-lər (Non-steroidal antiinflamatuar dərmanlar): İltihab və ağrını azaltmaq üçün ibuprofen və ya naproksen kimi dərmanlar.
Kortikosteroidlər: Prednizon kimi dərmanlar şiddətli iltihab və ağrını azaltmaq üçün.
Kolxisin: Gut tutmalarının müalicəsində və qarşısının alınmasında istifadə edilir.
Sidik Turşusunu Azaldan Dərmanlar: Allopurinol və ya febuksostat sidik turşusunun səviyyəsini azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
Diyet və Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri
Düşük Pürinli Diyet: Qırmızı ət, dəniz məhsulları və içkilər kimi yüksək pürin tərkibli qidaların məhdudlaşdırılması.
Spirtin Məhdudlaşdırılması: Xüsusilə pivə və yüksək spirt tərkibli içkilərdən uzaq durmaq.
Bol Su İçmək: Sidik turşusunun bədəndən ifraz olunmasını artırmaq üçün.
Sağlam Çəki Saxlamaq: Artıq çəkidən qaçınmaq və sağlam bir çəki saxlamaq.
Müntəzəm İdarə və Təqib
Sidik Turşusu Səviyyələrinin Yoxlanması: Müntəzəm qan testləri ilə sidik turşusu səviyyələrini izləmək.
Müntəzəm Həkim Yoxlamaları: Xəstəliyin gedişatını izləmək və müalicə planını tənzimləmək üçün müntəzəm həkim yoxlamaları.
Qarşısının Alınması və Sağlamlığın Qorunması
Sağlam Diyet və Yaşam Tərzi
Düşük Pürinli Qidaların Seçilməsi: Qırmızı ət və dəniz məhsulları kimi yüksək pürinli qidalardan qaçınmaq.
Spirtin Məhdudlaşdırılması: Xüsusilə pivə və yüksək spirt tərkibli içkilərdən uzaq durmaq.
Bol Su İçmək: Sidik turşusunun bədəndən ifraz olunmasını artırmaq üçün.
Sağlam Çəki Saxlamaq: Artıq çəkidən qaçınmaq və sağlam bir çəki saxlamaq.
Dərman Müalicəsinə Riayət Etmək
Sidik Turşusu Səviyyələrini Tənzimləyən Dərmanlar: Allopurinol və ya febuksostat kimi dərmanları düzgün və müntəzəm olaraq qəbul etmək.
Müntəzəm İdarə və Təqib
Sidik Turşusu Səviyyələrinin Yoxlanması: Müntəzəm qan testləri ilə sidik turşusu səviyyələrini izləmək.
Müntəzəm Həkim Yoxlamaları: Xəstəliyin gedişatını izləmək və müalicə planını tənzimləmək üçün müntəzəm həkim yoxlamaları.
Gut xəstəliyi ciddi və xroniki bir vəziyyət ola bilər, lakin düzgün diaqnoz və müalicə ilə simptomları idarə etmək və həyat keyfiyyətini artırmaq mümkündür. Gut xəstəliyi şübhəsi olan şəxslərin müntəzəm olaraq ixtisaslaşmış bir həkimlə məsləhətləşməsi vacibdir.
