🔎 Kollagenin əsas funksiyaları:
Dərinin elastikliyini və möhkəmliyini təmin edir
Oynaqların, vətərlərin və bağların hərəkət qabiliyyətini dəstəkləyir
Sümükləri gücləndirir
Damar divarlarını qoruyur
Saç və dırnaq böyüməsini təşviq edir
Bağırsaq divarını qoruyur (“sızan bağırsaq” sindromunda vacib rol oynayır)
🔬 Kollagen növləri
İnsan bədənində 28-dən çox kollagen növü var, amma ən çox yayılanlar:
NövHarada olur?Funksiyası
Tip IDəri, sümük, vətər, bağƏn güclü və çox rastlanan formadır (təxminən 90%)
Tip IIQığırdaqOynaqlarda amortizasiya və elastiklik
Tip IIIDamar divarları, bağırsaq, dəriDəstəkləyici struktur, elastiklik
Tip IVDərinin bazal qatlarıDəri və orqanların səth quruluşu
Tip VSaç, göz buynuz qişası, placentaHüceyrə səthləri və toxuma formalaşması
⏳ Niyə kollagen azalır?
Kollagen istehsalı 25 yaşdan sonra təbii olaraq azalır və aşağıdakılar bu prosesi sürətləndirir:
Günəş şüalarına həddindən artıq məruz qalmaq (UV)
Şəkər və yüksək glisemik indeksli qidalar
Siqaret və alkoqol
Stress və yuxusuzluq
Protein, C vitamini və amin turşuları çatışmazlığı
🧖♀️ Kollagenin faydaları
Dəri üçün:
Qırışların azalması
Dəridə dolğunluq və elastiklik
Sellülitin görünümünün azalması
Dəridə quruluğun azalması
Oynaqlar və sümüklər üçün:
Qığırdaq toxumasının qorunması
Oynaqlarda ağrının və sərtliyin azalması
Osteoporoz riskinin azaldılması
Saç və dırnaqlar üçün:
Daha sürətli və sağlam uzanma
Qırılmanın azalması
Dırnaq möhkəmliyinin artması
Bağırsaq sağlamlığı:
Bağırsaq divarını qoruyaraq sızan bağırsaq sindromunun qarşısını almağa kömək edə bilər
🍽️ Təbii kollagen mənbələri
Qidalar:
Sümük suyu (bone broth)
Toyuq dərisi və qığırdağı
Mal əti və dana qığırdaqları
Yumurta ağı (lakin özü kollagen deyil, qlikin və prolinlə zəngindir)
Balıq dərisi
Kollagenin sintezi üçün vacib olan maddələr:
MaddəMənbə
C vitaminiLimon, portağal, kivi, qırmızı bibər
SinkBalıq, fındıq, yumurta
Prolin və QlisinƏt, yumurta, sümük suyu
Mis (Cu)Dəniz məhsulları, kakao, badam
💊 Kollagen əlavələri: qəbul etməyə dəyərmi?
Əgər düzgün seçilərsə və ehtiyac varsa, bəli. Ən çox istifadə olunan formalar:
Hidrolizə olunmuş kollagen (peptid kollagen): Bədən tərəfindən daha asan sorulur
Tip I və III – dəri, saç, dırnaq üçün
Tip II – oynaqlar üçün
Gün ərzində 5–10 qram arasında qəbul edilməsi tövsiyə olunur (dərinin elastikliyi üçün)
⚠️ Amma yalnız kollagen deyil, C vitamini ilə birlikdə alınması sorulmasını və təsirini artırır.
⚠️ Kimlər ehtiyatlı olmalıdır?
Hamilə və ya laktasiya dövründə olan qadınlar (həkim məsləhəti ilə)
Allergiyası olanlar (xüsusilə balıq mənşəli kollagenlərə)
Xroniki böyrək xəstələri (zülal yüklənməsi riski)
🧭 Nəticə
Kollagen, gənc görünüş, sağlam dəri, güclü sümüklər və elastik oynaqlar üçün vacibdir. Bədəndə təbii olaraq sintez olunur, lakin yaşla azaldığı üçün düzgün qidalanma və bəzən əlavələrlə dəstəklənməsi faydalı ola bilər. Təbii qidalar, sağlam həyat tərzi və ehtiyac olduqda kollagen əlavələri ilə uzunmüddətli nəticə əldə etmək mümkündür.
