1. Lipomanın Əmələ Gəlmə Səbəbləri
Lipomanın dəqiq yaranma səbəbi tam bilinmir, lakin bəzi faktorlar riski artırır:
🔹 Genetik meyillilik – Ailədə lipoması olan insanlarda daha çox rast gəlinir.
🔹 Metabolik pozğunluqlar – Yağ hüceyrələrinin normal tənzimlənməsində dəyişikliklər.
🔹 Zədələr və travmalar – Zədələnmiş toxumalarda yağ hüceyrələrinin anormal böyüməsi mümkündür.
🔹 Obezlik və metabolik sindrom – Piy toxumasının artması lipoma riskini artıra bilər.
🔹 Hormonal dəyişikliklər – Lipomaların bəzi insanlarda hormonal dəyişikliklərlə əlaqəli olduğu düşünülür.
📌 Lipoma yoluxucu deyil və xərçəngə çevrilmək ehtimalı çox azdır.
2. Lipomanın Növləri
Lipomalar tərkibindəki toxuma tipinə görə fərqlənə bilər:
Lipoma NövüXüsusiyyətləri
Adi (klassik) lipomaƏn yayılmış növdür, sadəcə yağ toxumasından ibarətdir.
FibrolipomaYağ toxuması ilə yanaşı fibroz toxuma da ehtiva edir.
Angiolipomaİçində qan damarları olan lipomadır, ağrılı ola bilər.
MyolipomaYağ toxuması və əzələ hüceyrələri ehtiva edir.
Spindle cell lipomaƏsasən kişilərdə görülən və daha dərin toxumalarda yerləşən lipoma növüdür.
HibernomaNadir rast gəlinən lipoma növü olub, tərkibində qəhvəyi yağ hüceyrələri var.
📌 Əksər lipomalar zərərsizdir, lakin bəzi növlər daha dərin toxumalara yayıla bilər.
3. Lipomanın Simptomları və Diaqnozu
📌 Lipomanın əsas əlamətləri:
✅ Dərinin altında yumşaq, elastik və hərəkətli bir şiş hiss olunur.
✅ Böyüklüyü 1-10 sm arasında dəyişə bilər.
✅ Adətən ağrısızdır, amma bəzi lipomalar sinirlərə yaxın olduqda narahatlıq verə bilər.
✅ Çox yavaş böyüyür və rəngi dəri ilə eyni qalır.
📌 Diaqnoz Necə Qoyulur?
✔ Fiziki müayinə: Həkim lipomanın formasını və hərəkətliliyini yoxlayır.
✔ Ultrasəs və ya MRT (MRI): Dərin lipomaların təsbit edilməsi üçün istifadə olunur.
✔ Biopsiya: Şübhəli kütlə olduqda xərçəng riskini istisna etmək üçün aparılır.
📌 Əgər lipoma qəfil böyüyərsə, ağrı verərsə və ya sərtləşərsə, mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır.
4. Lipomanın Müalicəsi
📌 Lipomalar ümumiyyətlə zərərsizdir və müalicə tələb etmir. Lakin, estetik narahatlıq yaradırsa və ya ağrılıdırsa, aşağıdakı üsullarla müalicə edilə bilər:
🩺 1. Cərrahi Çıxarılma (Lipoma Eksizyonu)
✅ Xəstəxanada kiçik bir əməliyyatla çıxarılır.
✅ Yerinə lokal anesteziya tətbiq edilir.
✅ Lipomanın tam çıxarılması təkrarlanma riskini azaldır.
📌 Ən effektiv və qalıcı müalicə üsuludur.
💉 2. Liposaksiya (Yağ Sorulması)
✅ Xüsusilə böyük lipomalar üçün uyğundur.
✅ İynə və ya vakuum texnikası ilə yağ toxuması çıxarılır.
✅ Dəridə az iz qalır, lakin lipomanın tam çıxarılmaması halında yenidən böyüyə bilər.
📌 Əməliyyatsız üsul axtaranlar üçün daha yaxşı seçim ola bilər.
🩹 3. İnyeksiya Müalicəsi (Steroidlər və ya Dərmanlar)
✅ Steroid inyeksiyaları lipomanın ölçüsünü kiçildəcək, lakin tamamilə yox etməyəcək.
✅ Nadir hallarda istifadə olunur, çünki effektivliyi zəifdir.
📌 Lipomanın tamamilə çıxarılması üçün daha çox cərrahi üsullar məsləhət görülür.
5. Lipomadan Qorunmaq Mümkündürmü?
📌 Lipomanın qarşısını almaq tam mümkün deyil, lakin risk faktorlarını azaltmaq üçün bəzi addımlar atıla bilər:
✔ Balanslı qidalanma: Şəkərli və işlənmiş qidalardan uzaq durmaq.
✔ Sağlam çəki saxlamaq: Obezlik və metabolik problemləri azaltmaq.
✔ Fiziki aktivlik: Maddələr mübadiləsini normallaşdırmaq və yağ hüceyrələrinin idarəsini qorumaq.
✔ Bədəni mütəmadi yoxlamaq: Dərinin altında yeni bir kütlə hiss etdikdə həkimə müraciət etmək.
📌 Genetik faktorlar dəyişdirilə bilməz, lakin sağlam həyat tərzi lipoma riskini azalda bilər.
6. Lipoma və Xərçəng Arasındakı Fərq
Lipoma xərçəng deyil, lakin bəzi hallarda xərçənglə qarışdırıla bilər.
XüsusiyyətlərLipomaLiposarkoma (Xərçəng)
HərəkətlilikYumşaq və hərəkətlidirSərt və hərəkətsizdir
Böyümə sürətiYavaş böyüyürTez böyüyür
AğrıAdətən ağrısızdırAğrılı ola bilər
SərtlikYumşaq və elastikDaha sərt və qeyri-bərabərdir
📌 Əgər lipoma qəfil böyüyürsə və ya ağrı verirsə, mütləq həkimə müraciət edin.
7. Nəticə
✔ Lipoma dərialtı yağ hüceyrələrinin yığılması nəticəsində yaranan xoşxassəli bir şişdir.
✔ Əsasən ağrısız, yumşaq və yavaş böyüyən bir kütlədir.
✔ Diaqnoz üçün fiziki müayinə və bəzi hallarda ultrasəs və biopsiya tələb oluna bilər.
✔ Cərrahi çıxarılma və ya liposaksiya müalicə üsulları arasında ən effektivdir.
✔ Lipomalar xərçəng deyil, lakin nadir hallarda liposarkoma ilə qarışdırıla bilər.
✨ Lipoma təhlükəli olmasa da, narahatlıq hiss edirsinizsə, həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur! 😊
