🧠 Narahat Ayaq Sindromunun əsas xüsusiyyətləri
Ayaqlarda (bəzən qollarda da) qıcıqlanma, yanma, sancma, tarama, qaşınma kimi hisslər
Bu hisslər axşam və ya gecə saatlarında, xüsusilə uzanarkən başlayır.
Ayaqları tərpətmək istəyi qarşısıalınmaz olur – hərəkət rahatlaşdırır.
Hərəkətsizliklə (filmə baxmaq, uzun səfər, yatmaq) şikayətlər artır.
📊 Kimlərdə daha çox rast gəlinir?
Qadınlarda daha çox müşahidə edilir.
30 yaşdan sonra risk artır, amma uşaqlarda da rast gəlinə bilər.
Bəzən ailəvi (genetik) keçiş olur.
🩺 RLS-in səbəbləri nələrdir?
✅ Birincili (idiopatik) RLS
Dəqiq səbəb bilinmir, ancaq dopamin balansının pozulması və irsi faktorlar ön plandadır.
✅ İkincili RLS (başqa xəstəliklə əlaqəli)
Dəmir çatışmazlığı
Hamiləlik (xüsusilə 3-cü trimestrdə)
Diyabet
Böyrək çatışmazlığı
Parkinson xəstəliyi
Bəzi dərmanların (antidepressantlar, antipsixotiklər) istifadəsi
🧪 Diaqnoz necə qoyulur?
RLS qan analizləri və nevroloji müayinə ilə diaqnoz edilir. Dəmir səviyyəsi (ferritin), B12, maqnezium kimi göstəricilər yoxlanır. Bəzən yuxu laboratoriyası (polisomnoqrafiya) istifadə oluna bilər.
💊 Müalicə və idarəetmə yolları
🔹 1. Həyat tərzi dəyişiklikləri
Kofein, alkoqol və siqaretdən uzaq durmaq
Müntəzəm yüngül idman (üzgüçülük, yoga, yürüyüş)
Sağlam yuxu rejimi qurmaq
Ayaqlara masaj, isti duş, soyuq və ya isti kompres
🔹 2. Dəmir və vitamin dəstəyi
Əgər ferritin (dəmir ehtiyatı) aşağıdırsa, həkim dəmir preparatları yaza bilər.
🔹 3. Dərman müalicəsi (yalnız həkim təyini ilə)
Dopamin agonistləri (pramipeksol, ropinirol)
Antikonvulsantlar (gabapentin, pregabalin)
Bəzən yüngül sedativ və ya ağrıkəsicilər istifadə olunur.
🔁 RLS-in həyat keyfiyyətinə təsiri
Yuxusuzluq və xroniki yorğunluq
Diqqət və konsentrasiya problemləri
Əhval pozğunluğu (depressiya, əsəbilik)
Gecə tez-tez oyanmalar
🧘♀️ Ev şəraitində rahatlatma üsulları
Aşağı ayaqları yuxudan əvvəl 10-15 dəqiqə masaj etmək
İlıq duş və ayaq vannası
Stretching (əzələ uzatma) məşqləri
Lavanda yağı ilə aromaterapiya və ya sakitləşdirici musiqi
📌 Nəticə:
Narahat Ayaq Sindromu xroniki və yorucu ola bilər, amma doğru yanaşma və dəstək ilə idarə edilə bilər.
Əgər bu şikayətlərlə üz-üzəsənsə, özünü günahlandırma, çünki bu sadəcə “xəyal” və ya “kapriz” deyil – real bir nevroloji vəziyyətdir.
