Reflüks Xəstəliyinin Səbəbləri
Alt ezofageal sfinkterin zəifliyi:
Alt ezofageal sfinkter (AES) normal olaraq yemək borusundan mədəyə keçidi təmin edən, lakin mədə məzmununun geri qalxmasının qarşısını alan əzələdir. Bu əzələ zəiflədikdə və ya tam bağlanmadıqda reflüks baş verir.
Mədə təzyiqinin artması:
Hamiləlik, artıq çəki və ya sıx paltar mədəyə təzyiq göstərə bilər.
Həzm prosesinin pozulması:
Mədənin boşalma sürətinin yavaşlaması mədə məzmununun geri qalxmasına səbəb ola bilər.
Qidalanma vərdişləri və həyat tərzi:
Yağlı, ədviyyatlı və turş qidalar.
Qazlı içkilər, spirt və kofeinli içkilər.
Siqaret çəkmə.
Dərmanlar:
Antixolinergiklər, kalsium kanal blokerləri və ya NSAİD kimi dərmanlar AES funksiyasını zəiflədə bilər.
Reflüks Xəstəliyinin Əlamətləri
1. Ümumi əlamətlər:
Mədə yanması: Sinə nahiyəsində yanma hissi (əsasən yeməkdən sonra və ya uzanarkən).
Turş dad: Ağızda turş və ya acı dad hissi.
Qıcqırma: Mədədən gələn qida və ya mayenin boğaza qədər qalxması.
2. Digər əlamətlər:
Udqunma zamanı ağrı və ya çətinlik.
Davamlı öskürək və ya boğazda qıcıqlanma.
Xırıltılı nəfəs alma və ya astma simptomlarının pisləşməsi.
Boğazda yumruq hissi.
Səs xırıltısı və ya səsin batması.
3. Ağır hallarda:
Yemək borusunda qanaxma və ya irin.
Çəki itkisi və iştahsızlıq.
Sinə ağrısı (ürək problemi ilə qarışdırıla bilər).
Reflüks Xəstəliyinin Ağırlaşmaları
Ezofagit:
Yemək borusunun iltihabı.
Barrett Ezofagusu:
Yemək borusunun astar hüceyrələrinin zədələnməsi (xərçəng riski artar).
Daralma və ya striktura:
Yemək borusunda çapıqların yaranması udqunma çətinliyinə səbəb ola bilər.
Xroniki öskürək və tənəffüs problemləri:
Turşunun boğaz və ya tənəffüs yollarına qalxması nəticəsində.
Reflüks Xəstəliyinin Diaqnozu
Tibbi tarix və simptomların qiymətləndirilməsi:
Mədə yanması və qıcqırma kimi əlamətlər araşdırılır.
Endoskopiya:
Yemək borusu və mədənin vəziyyətini vizual olaraq yoxlamaq üçün.
pH monitorinqi:
Yemək borusundakı turşuluq səviyyəsini ölçmək üçün 24 saatlıq test.
Manometriya:
Ezofageal əzələlərin funksiyasını ölçmək üçün.
Baryum udqunma testi:
Yemək borusunun strukturlarını qiymətləndirmək üçün radioloji görüntüləmə.
Reflüks Xəstəliyinin Müalicəsi
1. Həyat tərzi dəyişiklikləri:
Qidalanma rejimi:
Yağlı, ədviyyatlı, turşulu qidalardan və qazlı içkilərdən çəkinin.
Kiçik porsiyalar yeyin və yeməkdən sonra dərhal uzanmayın.
Arıqlamaq:
Artıq çəki mədə təzyiqini artırır.
Siqareti tərgitmək:
AES funksiyasını yaxşılaşdırır.
Yuxu rejimi:
Başınızı 15-20 sm qaldıraraq yatın.
2. Dərman müalicəsi:
Antiasidlər:
Mədə turşusunu neytrallaşdırır (məsələn, Rennie, Gaviscon).
H2 reseptor blokerləri:
Turşu istehsalını azaldır (ranitidin, famotidin).
Proton pompa inhibitorları (PPI):
Mədə turşusunun istehsalını əhəmiyyətli dərəcədə azaldır (omeprazol, esomeprazol, pantoprazol).
Prokinetik dərmanlar:
Mədənin boşalma sürətini artırır (metoklopramid, domperidon).
3. Cərrahi müdaxilə:
Fundoplikasiya:
AES funksiyasını bərpa etmək üçün mədə toxumasının ətrafına sarılması.
Endoskopik prosedurlar:
Yemək borusunu və mədə arasındakı bağlanmanı gücləndirmək.
Reflüks Xəstəliyində Qidalanma Məsləhətləri
Qəbul edilməli qidalar:
Yulaf, banan, alma və armud.
Toyuq, balıq və yağsız ət.
Tərəvəzlər (kartof, brokoli, balqabaq).
Qaçınılmalı qidalar:
Pomidor, sitrus meyvələri, nanə.
Şokolad, kofeinli içkilər.
Spirtli və qazlı içkilər.
Reflüks Xəstəliyindən Qorunma Yolları
Yeməkdən sonra 2-3 saat ərzində uzanmayın.
Kiçik və tez-tez yemək porsiyalarına üstünlük verin.
Sıx paltarlardan uzaq durun.
Siqaret və spirtli içkilərdən çəkinin.
Stress idarəetmə texnikalarını tətbiq edin (məsələn, meditasiya və ya yoga).
Hansı Hallarda Həkimə Müraciət Etmək Lazımdır?
Davamlı mədə yanması və ya qıcqırma varsa.
Qanlı qusma və ya qara rəngli nəcis müşahidə edilirsə.
Çəki itkisi və ya udqunma çətinliyi yaranıbsa.
Simptomlar dərmanlara baxmayaraq davam edirsə.
Reflüks xəstəliyi, həyat tərzi dəyişiklikləri və uyğun müalicə ilə effektiv şəkildə idarə edilə bilər. Əlamətlərin şiddətlənməsi və ya ağırlaşmalar müşahidə edildikdə vaxtında həkimə müraciət etmək çox vacibdir.
