🧠 Kəkələmənin psixoloji səbəbləri nələrdir?
1. 🧬 Təzyiqlə böyümək və mükəmməllik gözləntiləri
Valideynlərin çox tələbkar olması, “düz danış”, “tez ol”, “uşaq kimi danışma” deməsi
Uşağın özünü ifadə etməyə imkan verilməməsi
Nitqə qarşı həssaslıq və qorxu yaranır
🗨️ Uşaq danışmaq istədikdə özünü təzyiq altında hiss edir, bu da sözlərin qarşısını kəsir.
2. 😰 Travmatik yaşantılar və qorxular
Ani qorxu (iti səs, qəza görmək, evdə dava, xəstəlik, ailə üzvünü itirmək)
Boğulma və ya nəfəs problemi ilə əlaqəli epizodlar
Qorxulu bir müəllim, dayə və ya uşaq bağçası mühiti
Bu hallar uşağın emosional stabilliyini pozur və nitq sistemi bu gərginliyə cavab verir.
3. 🏠 Ailədaxili gərginlik və konfliktlər
Ana-ata arasındakı davamlı mübahisələr, ayrılıq və ya boşanma prosesi
Evdə gərgin atmosfer, sakit və təhlükəsiz mühitin olmaması
Valideynlər arasında soyuqluq və ya laqeydlik
Uşaq emosional təhlükəsizlik hissini itirir, özünü ifadə etməkdə çətinlik yaşayır.
4. 💬 Danışmağa icazə verilməməsi və tez-tez kəsilməsi
Uşaq danışarkən böyüklər cümləsini tamamlayır və ya sözünü yarımçıq kəsir
“Tez danış!”, “Nəyi bu qədər uzadırsan?” deyə tənqidlər
Uşaqda danışmağa qarşı narahatlıq və qorxu formalaşır.
5. 🎭 Qardaşla və ya bacı ilə rəqabət və diqqət ehtiyacı
Yeni bacı/qardaşın doğulması və uşağın özünü ikinci planda hiss etməsi
Valideyn diqqətini cəlb etmək üçün şüuraltı olaraq danışıq pozuntusu meydana çıxa bilər
Bəzən "kəkələmə" bir diqqət çəkmə siqnalına çevrilir.
6. 🧍♂️ Sosial təzyiqlər və ya utancaqlıq
Uşaq sosial mühitdə özünü çəkinəcək vəziyyətdə hiss edirsə, danışmaq istədiyi anlarda sıxılır
Tədbirlərdə, məktəbdə və ya yad insanların yanında danışarkən özünəinam zəifliyi
Tənqidə məruz qalmaq qorxusu nitqi kilidləyir
🧩 Kəkələməyə yol açan psixoloji proseslər necə işləyir?
Duyğusal gərginlik →
Beyində danışıq planlamasında sıxılma →
Sözlərin düzgün axmaması →
Təkrarlanma, uzadılma və ya pauza →
Qorxu və utanma →
Danışmaqdan qaçma →
Daha çox kəkələmə
Bu dairəvi hal pozulmazsa, uşaqda kəkələmə davamlı bir hala çevrilə bilər.
🧘♀️ Psixoloji dəstək nə zaman vacibdir?
Aşağıdakı hallarda mütləq psixoloq və ya loqoped dəstəyi vacibdir:
Kəkələmə 6 aydan uzun davam edirsə
Uşaq danışmaqdan qaçmağa və susmağa başlayıbsa
Kəkələmə qəfil və travma sonrası başlayıbsa
Uşaqda utanma, çəkinmə, özgüvən itkisi varsa
Məktəbdə və sosial həyatda izolyasiya və narahatlıq yaşanırsa
✅ Valideynlər nə edə bilər?
Etməli olduqlarınızÇəkinməli olduqlarınız
Səbrlə dinləyin, cümləsini tamamlamayın“Düz danış!”, “Yenə başladın?” kimi tənqidlər etməyin
Yavaş və aydın danışın – model olunMüqayisə etməyin (“Qardaşın necə gözəl danışır!”)
Emosional təhlükəsizlik yaradınQışqırmaq və cəzalandırmaqdan uzaq olun
Nitqi oyunla və sevgi ilə gücləndirinDanışmağa məcbur etməyin
💬 Nəticə olaraq:
Kəkələmə çox zaman psixoloji səbəblərlə başlayır və qorxularla davam edir
Əsas səbəb təzyiq və özünü ifadə edə bilməməkdir
Yaxşı xəbər budur: vaxtında müdaxilə və sevgi dolu yanaşma ilə kəkələmə aradan qalxa bilər
