Ayaq və Ayaq Biləyi Sınıqlarının Müalicəsi
1. Konservativ Müalicə (Cərrahiyyəsiz)
Bu müalicə üsulu adətən daha sadə və yerdəyişmə olmayan sınıqlar üçün tətbiq edilir. Konservativ müalicənin əsas məqsədi sınığın düzgün şəkildə bərpasını təmin etmək və hərəkəti məhdudlaşdıraraq sümüyün düzgün qaydada sağalmasına kömək etməkdir. Bu üsula aşağıdakılar daxildir:
Gips və ya Şina (splint) Tətbiqi: Ayaq və ya ayaq biləyi sınığının yerdəyişməməsi və düzgün bərpa olunması üçün bəzən gips və ya şina istifadə olunur. Bu, hərəkəti məhdudlaşdıraraq sümüklərin düzgün mövqedə sağalmasına kömək edir.
Ortapedik Ayaqqabılar və Yaşılçıxarlar (Brace): Daha kiçik sınıqlar və ya sağalma dövründə sümükləri dəstəkləmək üçün ortopedik ayaqqabılar və ya yaşılçıxarlar istifadə edilə bilər. Bu cihazlar həm də hərəkəti məhdudlaşdırmağa kömək edir.
Buzu Tətbiq Etmək və İstirahət: Ayağın şişkinliyini və ağrısını azaltmaq üçün buz tətbiq edilir. Eyni zamanda, istirahət etmək və ağırlığı ayağa verməmək vacibdir.
Ağrıkəsicilər və İltihab Əleyhinə Dərmanlar: Şişkinliyi və ağrını azaltmaq üçün həkim tərəfindən qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlar təyin oluna bilər.
2. Cərrahi Müdaxilə
Ayaq və ayaq biləyində ciddi sınıqlar, yerdəyişmə olan sınıqlar və ya açıq sınıqlar üçün cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Cərrahiyyə üsulu sınığın təbii quruluşuna bərpası üçün tətbiq olunur. Cərrahi müdaxiləyə aşağıdakılar daxildir:
Daxili Fiksasiya (Plitələr, Vintlər və Yağlı İynələr): Sınıq yerdəyişib və ya parçalanmışsa, cərrah sümüyü yenidən düzgün yerinə qaytarmaq üçün plitələr, vintlər və ya metal iynələrdən istifadə edə bilər. Bu cihazlar sümükləri sabitləşdirir və düzgün qaydada sağalmasına kömək edir.
Xarici Fiksasiya: Bəzi hallarda sümüyü sabitləşdirmək üçün bədənin xaricində yerləşən bir qurğudan istifadə edilə bilər. Bu metod ciddi və ya çoxlu parçalı sınıqlar zamanı istifadə edilir.
3. Reabilitasiya və Bərpa
Ayaq və ayaq biləyi sınıqlarından sonra düzgün reabilitasiya çox vacibdir. Bu, sümüyün sağaldıqdan sonra tam funksiyasını bərpa etməsinə kömək edir:
Fizioterapiya: Sümüyün sağaldıqdan sonra əzələlərin və oynaq hərəkətliliyinin bərpası üçün fizioterapiya çox vacibdir. Fizioterapiya məşqləri ayaq və ayaq biləyinin gücünü, elastikliyini və hərəkət qabiliyyətini artırmağa kömək edir.
Tədricən Ağırlıq Yükləmək: Həkim nəzarətində tədricən ayağa ağırlıq vermək müalicənin bir hissəsidir. Sınıq sağaldıqca, ayağa yenidən ağırlıq yükləmək və hərəkət etmək vacibdir.
Ağrıkəsicilər: Sümüyün bərpası zamanı baş verə bilən ağrıları idarə etmək üçün ağrıkəsicilər təyin oluna bilər.
4. Tam Sağalma Vaxtı
Sınığın növündən və şiddətindən asılı olaraq sağalma müddəti fərqli ola bilər. Sadə sınıqlar 6-8 həftə ərzində sağala bilər, daha ciddi sınıqlar və cərrahi müdaxilələr isə daha uzun vaxt tələb edə bilər. Ciddi sınıqların sağalması bəzən 3-6 ay və ya daha çox davam edə bilər. Bütün sağalma dövründə həkim nəzarətində olmaq və reabilitasiya proqramına riayət etmək vacibdir.
Nəticə
Ayaq və ayaq biləyi sınıqları düzgün müalicə edilmədikdə uzunmüddətli fəsadlara səbəb ola bilər. Buna görə də, hər hansı bir zədədən sonra həkimə müraciət etmək və uyğun müalicə metodlarına riayət etmək çox vacibdir. Erken diaqnoz və düzgün müalicə sümüklərin düzgün şəkildə sağalmasına və normal funksiyaların bərpasına kömək edəcəkdir.
