🧬 Azospermiya nədir?
Normalda bir boşalma ilə 15 milyondan çox sperm ifraz olunur. Azospermiya isə bu miqdarda heç bir canlı və ya ölü spermatozoidin olmaması deməkdir.
Bu vəziyyət ya spermin istehsal edilməməsi, ya da istehsal olunsa belə eyakulyasiya yollarında tıxanma səbəbilə çıxmaması ilə bağlı ola bilər.
🔍 Azospermiyanın 2 əsas tipi
1. 🔒 Obstruktiv (tıxanıqlı) azospermiya
Xaya normal sperm istehsal edir, amma sperm çölə çıxa bilmir
Sperm kanalları tıxanıblar (infeksiya, travma, keçmiş cərrahiyyə, genetik səbəblər)
2. 🔬 Non-obstruktiv (istehsal pozğunluğu) azospermiya
Xayalarda ümumiyyətlə sperm istehsal olunmur
Hormon çatışmazlığı, genetik pozğunluq (məs: Klinefelter sindromu), xaya zədəsi və s.
📋 Əlamətləri hansılardır?
Azospermiya çox zaman heç bir simptom vermir. Cinsi həyat və boşalma normal olsa da, kişi uşağa sahib ola bilmir.
Yalnız sonsuzluq araşdırmaları zamanı aşkarlanır.
🧪 Diaqnoz necə qoyulur?
Spermiogram testi (ən az 2 dəfə)
3–5 günlük cinsi fasilədən sonra sperm nümunəsi alınır
Mütləq şəkildə 0 sperm görülərsə, azospermiya diaqnozu təsdiqlənir
Hormon testləri
FSH, LH, Testosteron səviyyələri ölçülür
USM və ya TRUS (ultrasəs müayinəsi)
Xaya, spermatik kanal və vezikullar qiymətləndirilir
Genetik testlər
Karyotip, Y xromosomu mikrodeletsiya testi
(Klinefelter sindromu və ya genetik səbəblər araşdırılır)
Xaya biopsiyası (TESE)
Non-obstruktiv hallarda xayalardan birbaşa sperm axtarılır
🛠 Müalicə yolları
✔ Obstruktiv azospermiya:
Mikrocerrahi əməliyyatlarla (kanal açılması)
MESA / PESA / TESA ilə xayadan və ya epididimdən sperm götürülərək süni mayalanma (ICSI) edilir
✔ Non-obstruktiv azospermiya:
Hormonal müalicə (əgər hormon çatışmazlığı varsa)
TESE (xayadan birbaşa mikro-cərrahiyə ilə sperm tapılıb ICSI üçün istifadə olunur)
Əgər sperm tapılmazsa, sperm donoru və ya uşaqsızlıqla barışma müzakirə edilir
❗ Azospermiyanın səbəbləri
SəbəbTiplə əlaqəsi
Genetik pozuntular (Klinefelter)Non-obstruktiv
Hormon çatışmazlığıNon-obstruktiv
Xayaların zədələnməsiNon-obstruktiv
VarikoselHər iki tipdə ola bilər
Səddə və kanal tıxanıqlarıObstruktiv
Keçmiş infeksiyalar (məs: kabakulak)Non-obstruktiv
Cərrahiyyə sonrası (vazektomiya)Obstruktiv
🤝 Psixoloji tərəfi
Azospermiya bir çox kişidə özünü dəyərsiz hiss etmə, özünə inam itkisi, qəzəb, depressiya kimi reaksiyalara səbəb ola bilər.
Bu vəziyyət kişiliyin yox, bioloji bir vəziyyətin nəticəsidir və həll yolları mümkündür.
✅ Nəticə
Azospermiya sonsuzluq deyil, sonsuzluğun səbəbidir. Düzgün diaqnoz və yönləndirmə ilə bu vəziyyət cərrahi və ya laborator üsullarla aşılabilir. Erkən diaqnoz və mütəxəssis dəstəyi sayəsində uşaq sahibi olmaq şansı mümkündür.
