Lupusun növləri
Sistemik lupus eritematozus (SLE):
Ən çox rast gəlinən növ. Dəri, oynaqlar, daxili orqanlar və qan damarları daxil olmaqla bədənin müxtəlif sistemlərini təsir edir.
Dəri lupusu (kutan lupus):
Əsasən dəriyə təsir edir.
Diskoid lupus: Dəriyə məhdudlaşdırılmış səpgilər.
Subakut kəsik lupus: Günəşə məruz qaldıqda yaranan səpgilər.
Dərman səbəbli lupus:
Bəzi dərmanların təsiri nəticəsində yaranır. Dərman kəsildikdə simptomlar yox ola bilər.
Neonatal lupus:
Ana lupus xəstəsi olduqda körpədə meydana gələ bilər. Bu nadir hallarda müşahidə olunur.
Lupus xəstəliyinin əlamətləri
Lupus əlamətləri müxtəlifdir və xəstədən xəstəyə dəyişir. Əlamətlər dövri olaraq alovlana və ya sakitləşə bilər.
Ümumi əlamətlər:
Xroniki yorğunluq və halsızlıq.
Yüksək hərarət (səbəbsiz).
Çəki itkisi və iştahsızlıq.
Dəridə əlamətlər:
Kəpənək formasında səpgilər: Adətən yanaqlarda və burun körpüsündə.
Günəşə qarşı həssaslıq (fotohəssaslıq).
Bədənin digər hissələrində qızartı və ya səpgilər.
Oynaqlarda əlamətlər:
Oynaqlarda ağrı, şişlik və sərtlik.
Xüsusilə səhərlər daha çox hiss olunan narahatlıq.
Orqanlarla bağlı əlamətlər:
Böyrək xəstəlikləri (lupus nefriti): Sidikdə qan və ya zülal.
Ürək və ağciyər problemləri: Sinə ağrısı, ürək çırpıntıları və ya nəfəs darlığı.
Sinir sistemi: Baş ağrıları, başgicəllənmə, yaddaş problemləri və ya epileptik tutmalar.
Qan və damar sistemi:
Anemiya (qan azlığı).
Leykosit və ya trombositlərin azalması.
Qan laxtalanma problemləri.
Lupusun səbəbləri
Lupusun dəqiq səbəbi tam məlum deyil, lakin bəzi faktorlar onun yaranmasında rol oynayır:
Genetik faktorlar:
Ailədə lupus və ya digər autoimmun xəstəliklər varsa, risk artır.
Ətraf mühit faktorları:
Günəş işığı (UV şüaları).
Viruslar və infeksiyalar.
Hormonal təsirlər:
Qadınlarda daha çox rast gəlinir, xüsusilə reproduktiv yaşda.
Dərmanlar:
Bəzi dərmanlar lupus simptomlarını tətikləyə bilər.
Lupusun diaqnozu
Lupusun diaqnozu çətin ola bilər, çünki əlamətləri digər xəstəliklərlə üst-üstə düşür. Diaqnoz üçün:
Tibbi tarix və fiziki müayinə:
Simptomların xarakteri və müayinədə müşahidə olunan əlamətlər.
Laborator müayinələr:
ANA (antinüklear antikor) testi: Lupus xəstələrinin əksəriyyətində pozitivi olur.
Antifosfolipid antikor testi: Qan laxtalanma problemləri üçün.
Komplement səviyyələri: İmmunitet sisteminin aktivliyini ölçür.
Qan analizi və sidik analizi.
Görüntüləmə müayinələri:
Ağciyər və ürək problemlərini müəyyən etmək üçün rentgen və ya ultrasəs.
Lupusun müalicəsi
Lupusun tam müalicəsi yoxdur, lakin əlamətləri idarə etmək və alovlanmaların qarşısını almaq mümkündür.
Dərman müalicəsi:
Antiinflamatuar dərmanlar:
Oynaqlardakı ağrıları və iltihabı azaltmaq üçün (məsələn, ibuprofen).
Kortikosteroidlər:
İltihabı azaldır, lakin uzunmüddətli istifadə yan təsirlər yarada bilər.
Antimalarial dərmanlar:
Hidroksiklorokin dərisi və oynaqları qorumaq üçün istifadə olunur.
İmmunsupressantlar:
İmmunitet sisteminin aktivliyini basdırır (məsələn, azatioprin, metotreksat).
Bioloji preparatlar:
Bədənin immunitet reaksiyasını hədəfləyən yeni dərmanlar (məsələn, belimumab).
Həyat tərzi dəyişiklikləri:
Günəşdən qorunma: UV şüalarına qarşı qoruyucu kremlər istifadə edin.
Stressin idarəsi: Stressi azaltmaq üçün meditasiya və ya yoga.
Sağlam qidalanma: İmmunitet sistemini gücləndirən və orqanizmi dəstəkləyən balanslı pəhriz.
Daimi müalicə nəzarəti: Həkimin tövsiyələrinə əməl edin və müntəzəm olaraq müayinələrdən keçin.
Lupusun ağırlaşmaları
Böyrək zədələnməsi: Lupus nefriti ciddi böyrək problemlərinə səbəb ola bilər.
Ürək-damar xəstəlikləri: İltihab ürək və damarları təsir edə bilər.
Sinir sistemi problemləri: Epilepsiya, beyin damar xəstəlikləri.
Xanımlarda hamiləlik problemləri: Lupus bəzi hallarda düşüklərə və ya erkən doğuma səbəb ola bilər.
Lupusla yaşamaq üçün məsləhətlər
Simptomları tanıyın və erkən tədbir alın.
Həkiminizlə sıx əlaqədə olun.
Həyat tərzində dəyişikliklər edin (pəhriz, istirahət, fiziki aktivlik).
Stressdən uzaq durun və emosional dəstəyi təmin edin.
Lupus, düzgün müalicə və dəstək ilə idarə edilə bilən xroniki bir xəstəlikdir. Simptomlarınızı nəzarətdə saxlamaq üçün mütəmadi olaraq həkimə müraciət etmək çox vacibdir.
