1. Hemodializ Nədir və Necə İşləyir?
Hemodializ qanın xüsusi bir filtrdən (dializator) keçərək təmizlənməsi prosesidir. Bu prosedur zamanı:
✔ Qan bir boru vasitəsilə bədəndən çəkilir.
✔ Dializator içində toksinlər və artıq maye süzülür.
✔ Təmizlənmiş qan yenidən bədənə qaytarılır.
Xəstələr adətən həftədə 3-4 dəfə, hər biri 3-5 saat davam edən sessiyalarda hemodializ alırlar.
2. Evdə Hemodializin Üstünlükləri
Evdə hemodializ xəstələrə daha rahat və uyğun müalicə rejimi təklif edə bilər.
2.1. Daha Çevik və Fərdi Müalicə
🏡 Xəstə müalicə rejimini özü müəyyən edə bilər.
📅 Sessiyaların saatını və tezliyini öz həyat tərzinə uyğun tənzimləyə bilər.
🚗 Xəstəxanaya getməyə ehtiyac olmadığı üçün daha az vaxt itkisi yaşanır.
2.2. Həyat Keyfiyyətinin Artması
💪 Daha az yorğunluq və daha yaxşı enerji səviyyəsi.
🥗 Daha az qida məhdudiyyəti (çünki daha tez-tez dializ edilir).
🛌 Rahat mühitdə, ev şəraitində müalicə alınması.
2.3. Ürək-damar Sisteminə Daha Az Təsir
🩺 Tez-tez dializ edildiyi üçün qan təzyiqi daha stabil qalır.
❤️ Həddindən artıq maye yığılmasının qarşısını alır.
2.4. Xəstəxana Yoluxmalarının Qarşısının Alınması
🦠 Xəstəxana və dializ mərkəzlərində infeksiya riski daha yüksəkdir.
🏡 Evdə dializ infeksiya ehtimalını azalda bilər.
3. Evdə Hemodializin Çatışmazlıqları və Riskləri
Evdə hemodializin üstünlükləri olduğu kimi bəzi risk və çatışmazlıqları da var.
3.1. Təhlükəsizlik və Risklər
⚠ Hipo- və ya hipertenziya (qan təzyiqinin kəskin düşməsi və ya qalxması).
⚠ Qanaxma riski (damar girişində problem yaranarsa).
⚠ İnfeksiya və kateter problemləri.
⚠ Təcili müdaxilə tələb edən hallarda həkim müdaxiləsinin gecikməsi.
📌 Bu səbəbdən, evdə hemodializ aparan xəstələr və onların ailə üzvləri fövqəladə hallarda nə etməli olduqlarını bilməlidirlər.
3.2. Təlim və Bacarıq Tələbləri
📚 Xəstə və ya ailə üzvləri dializ cihazını işlətməyi öyrənməlidirlər.
🩸 Damar giriş nöqtələrinin qorunması və təmizliyi diqqətlə aparılmalıdır.
3.3. Avadanlıq və Məkan Tələbləri
🏠 Evdə xüsusi bir yer hazırlanmalıdır (steril şərait yaradılmalıdır).
🔌 Dializ cihazı üçün stabil elektrik və su təchizatı lazımdır.
💰 Cihazın və ləvazimatların saxlanması və alınması əlavə xərc tələb edə bilər.
4. Evdə Hemodializ Üsulları
Evdə tətbiq edilən müxtəlif hemodializ üsulları mövcuddur.
4.1. Gecə Hemodializi (Nocturnal Hemodialysis)
🌙 Gecə yatarkən edilən uzunmüddətli dializdir.
⏳ 7-8 saat davam edə bilər.
🩺 Ürək və qan təzyiqinə daha az təsir göstərir və toksinlərin daha yaxşı süzülməsinə kömək edir.
4.2. Gündəlik Qısa Hemodializ
📅 Həftədə 5-7 dəfə, lakin hər biri daha qısa müddət olur (2-3 saat).
💪 Daha stabil maye və toksin balansı saxlayır.
4.3. Standart Ev Hemodializi
🗓 Həftədə 3-4 dəfə (xəstəxanadakı kimi), lakin ev şəraitində aparılır.
5. Evdə Hemodializ Üçün Hazırlıq Prosesi
Evdə hemodializ başlamazdan əvvəl bir neçə vacib addım atılmalıdır.
5.1. Tibbi Təlim və Hazırlıq
📌 Həkim və tibb heyətindən xüsusi təlim alınmalıdır.
📌 Dializ aparatının istifadəsi və fövqəladə hallarda tədbirlər öyrənilməlidir.
5.2. Evdə Şəraitin Yaradılması
🏠 Steril və rahat bir mühit seçilməlidir.
🔌 Elektrik və su sistemi yoxlanmalıdır.
🩺 Təcili yardım dəsti (qan təzyiqi ölçən, antiseptiklər və s.) hazır saxlanmalıdır.
5.3. Ailə Üzvlərinin Hazırlanması
👨👩👦 Ailə üzvləri də bu prosesdə iştirak etməli və lazım gələrsə xəstəyə kömək etməyi öyrənməlidir.
6. Evdə Hemodializin Düzgün İdarə Edilməsi
Evdə hemodializ aparan xəstələr öz sağlamlıqlarına nəzarət etməli və mütəmadi olaraq həkimə məlumat verməlidirlər.
✅ Müntəzəm olaraq qan təzyiqi və maye balansı yoxlanılmalıdır.
✅ Damar giriş nöqtələri gigiyenik saxlanmalıdır.
✅ Sidik çıxışı və ümumi sağlamlıq vəziyyəti nəzarətdə saxlanmalıdır.
✅ Hər hansı bir anormal hal baş verərsə (həddindən artıq yorğunluq, başgicəllənmə, qanaxma və s.), dərhal həkimə müraciət edilməlidir.
7. Evdə Hemodializ Kimlər Üçün Uyğundur?
✅ Hərəkət qabiliyyəti yüksək və özünə baxa bilən xəstələr.
✅ Dializ prosesini öyrənməyə və aparmağa hazır olanlar.
✅ Ev şəraiti uyğun olanlar (təhlükəsiz və təmiz mühit).
