1. Təxirəsalma (Prokrastinasiya) Niyə Baş Verir?
Təxirəsalma sadəcə tənbəllik deyil, onun psixoloji və davranış əsaslı səbəbləri var.
1.1. Perfeksionizm və Mükəmməllik Arzusu
🔴 “İdeal olmasa, etməyin mənası yoxdur” düşüncəsi işləri gecikdirir.
🔴 Mükəmməllik axtaran insanlar çətin və ya mükəmməl olmayacaq bir işə başlamaqdan qorxurlar.
📌 Həll yolu: Kiçik addımlarla başlamağı və mükəmməl olmasa belə irəliləməyi qəbul edin.
1.2. Qorxu və Narahatlıq
🔴 "Bacara bilmərəm", "Səhv edərəm", "Başqaları məni tənqid edər" kimi düşüncələr insanı işə başlamaqdan saxlayır.
🔴 Qorxu səbəbiylə beynimiz “işi gecikdirmək” taktikasını seçir.
📌 Həll yolu: Kiçik hədəflər qoyun və “daha yaxşı etməyə çalışıram” yanaşması ilə başlayın.
1.3. Həddindən Artıq Tapşırıq və Hara Başlayacağını Bilməmək
🔴 “Çox iş var, hansından başlayım?” – İşlərin çoxluğu insanı yorur və hər şeyi təxirə salır.
🔴 İşlər çoxaldıqca, onları etməmək daha cazibədar görünür.
📌 Həll yolu: Tapşırıqları kiçik hissələrə bölün və tək bir işdən başlayın.
1.4. Motivasiya Gözləmək
🔴 “İlham gələndə başlayaram” yanaşması məhsuldarlığı azaldır.
🔴 Motivasiya təxirəsalmanı qırmaq üçün güclü bir faktor deyil, çünki insanın həmişə motivasiyası olmur.
📌 Həll yolu: Motivasiyanı gözləmək əvəzinə, vərdiş yaratmağa fokuslanın. Kiçik addımlarla başlamaq işə davam etməyə kömək edir.
1.5. Anlıq Zövq və Rahatlığın Üstün Tutulması
🔴 İnsan beyni dərhal zövq verən şeyləri (telefon, oyun, sosial media) uzunmüddətli işlərə üstün tutur.
🔴 Çətin və yorucu görünən işlər əvəzinə asan və əyləncəli seçimlər edilir.
📌 Həll yolu: Sizi yayındıran amilləri azaldın və iş mühitini dəyişin.
2. Təxirəsalmanın Həyatınıza Təsiri
❗ Daimi stress və günahkarlıq hissi.
❗ Son dəqiqə iş görmək səbəbindən aşağı keyfiyyətli nəticələr.
❗ Özünəinamın azalması və "mən bacarmıram" düşüncəsi.
❗ Məqsədlərin gecikməsi və həyatda irəliləyişin dayanması.
💡 Əgər təxirəsalma vərdiş halına çevrilərsə, insanın peşəkar və şəxsi həyatı ciddi şəkildə mənfi təsirlənə bilər.
3. Təxirəsalma Vərdişindən Qurtulmaq Üçün Praktik Üsullar
Təxirəsalmadan qurtulmaq mümkündür! Bunun üçün sadə və təsirli strategiyalar tətbiq etmək lazımdır.
3.1. 2 Dəqiqə Qaydası
📌 Əgər bir iş 2 dəqiqədən az çəkəcəksə, dərhal edin.
💡 Nümunə:
✔ E-mail göndərmək
✔ Qısa bir mesaj yazmaq
✔ Masanı toplamaq
🟢 Bu qayda kiçik tapşırıqları ertələmədən həll etməyə kömək edir.
3.2. 5 Dəqiqə Qaydası
📌 Bir işə başlamaq çətindirsə, "sadəcə 5 dəqiqə edəcəyəm" yanaşmasını tətbiq edin.
💡 Nümunə:
“5 dəqiqə kitab oxuyacağam” → Beyin başlayır və daha uzun davam edir.
“5 dəqiqə idman edəcəyəm” → Çox vaxt insan davam etməyə meyilli olur.
🟢 Əsas məqsəd beyninizi başlamağa alışdırmaqdır.
3.3. Pomodoro Texnikası (25 Dəqiqə İş + 5 Dəqiqə Fasilə)
📌 25 dəqiqə fasiləsiz işləyin, sonra 5 dəqiqə dincəlin.
📌 4 dəfə təkrarlayın, sonra daha uzun fasilə verin.
💡 Nümunə:
🕒 25 dəqiqə dərs oxu → 5 dəqiqə sosial media → 25 dəqiqə iş → 5 dəqiqə fasilə.
🟢 Bu metod beyninizi işə adaptasiya edir və diqqəti qorumağa kömək edir.
3.4. 1-3-5 Qaydası
📌 Hər gün 1 böyük, 3 orta və 5 kiçik tapşırıq müəyyən edin.
💡 Nümunə:
✔ 1 əsas tapşırıq (məsələn, layihə hazırlamaq)
✔ 3 orta çətinlikdə iş (e-maillərə cavab vermək, dərs oxumaq)
✔ 5 kiçik tapşırıq (sənədləri düzəltmək, otağı toplamaq)
🟢 Bu qayda işlərinizi təşkil etməyə və ən vaciblərini prioritetləşdirməyə kömək edir.
3.5. “Hansı İlk Addımı Ata Bilərəm?” Sualı
📌 Böyük bir işdən qorxmaq əvəzinə, onu kiçik addımlara bölün və ilkini edin.
💡 Nümunə:
❌ “Bir kitab yazmalıyam.” → ✅ “Başlıq yazacağam.”
❌ “Məruzə hazırlamalıyam.” → ✅ “Giriş hissəsini yazacağam.”
🟢 İşə başlamaq işin yarısını görmək deməkdir.
3.6. Ödül və Cəza Sistemi
📌 Özünüzü motivasiya etmək üçün ödül və cəza metodu tətbiq edin.
💡 Nümunə:
✔ Məqaləmi bitirsəm, sevdiyim filmi izləyəcəyəm.
✔ Tapşırığı yerinə yetirməsəm, 1 saat sosial media qadağan olacaq.
🟢 Beyin mükafat sisteminə bağlıdır, ona görə özünüzü düzgün istiqamətə yönəldin.
Nəticə
Təxirəsalma həyatı ləngidən bir maneədir, lakin onu idarə etmək mümkündür.
✅ Mükəmməl olmaq əvəzinə başlamağı seçin.
✅ Motivasiyanı gözləmək yerinə vərdiş yaradın.
✅ İşləri kiçik hissələrə bölün və 5 dəqiqəlik qaydanı tətbiq edin.
✅ Fiziki mühitinizi diqqəti yayındıran amillərdən təmizləyin.
✅ Özünüzə motivasiya sistemi yaradın.
💡 Unutmayın: Başlamaq hər zaman çətindir, amma hər addım sizi məqsədinizə yaxınlaşdırır! 🚀✨
