Hepatit C-nin Əlamətləri:
Hepatit C, yavaş inkişaf edən bir xəstəlikdir, buna görə əlamətlər çox vaxt illərlə görünməz. Xəstəliyin erkən mərhələlərində, virus asimptomatik ola bilər. Lakin xəstəlik inkişaf etdikcə bəzi ağır əlamətlər meydana çıxa bilər:
Yorğunluq: Qeyri-adi dərəcədə yorğunluq və halsızlıq.
İştah itkisinin olması.
Qarındakı ağrı: Qaraciyər bölgəsində, sağ yanda olan ağrılar.
Sarı rəngli dəri və gözlər (Sarılıq): Qaraciyərin funksiyası pozulduqda, sarılıq əlamətləri meydana gələ bilər.
Sidikdə qaranlıqlaşma: Sidik normaldan daha qaranlıq olur.
Ağrı və qızartı: Bəzən bədəndə ümumi ağrılar və qızartı yarana bilər.
Ürəkbulanma və qusma.
Hepatit C-nin Səbəbləri və Yayıldığı Yollar:
Hepatit C, əsasən qan yoluyla yayılır. Virus infekte olmuş şəxsin qanı ilə təmasda olmaqla keçir. Aşağıdakı hallar Hepatit C-nin yayılmasına səbəb ola bilər:
İynə paylaşma: İltihablı şəxsin iynəsini paylaşmaq, xüsusilə narkotik maddə istifadəçilərində.
Qan köçürmələri: Əvvəllər qan köçürmələri və ya qan məhsulları ilə əlaqəli infeksiya halları müşahidə edilirdi. Lakin bu gün qan bağışlanması və qan məhsullarının test edilməsi ilə bu risk minimuma endirilib.
Təhlükəsiz cinsi əlaqə: Hepatit C, nadir hallarda seksual yolla da ötürülə bilər, amma bu risk həmkarın immunitet sisteminin zəif olduğu və ya çoxlu partnyor olduğu hallarda artar.
İnfeksiya ilə təmas: İnfeksiya da dermatoqrafik alətlər və ya tatuajlar vasitəsilə yayıla bilər.
Anadan uşağa keçiş: Hepatit C, doğum zamanı anadan uşağa keçə bilər, amma bu nadir hallarda baş verir.
Hepatit C-nin Xroniki Mərhələsi:
Hepatit C virusu uzun müddət asimptomatik qaldıqda, zamanla xroniki hepatit C inkişaf edə bilər. Bu, qaraciyərdə ağır zədələnmələrə səbəb olur və uzun müddət müalicə edilməzsə, aşağıdakı ciddi nəticələrə səbəb ola bilər:
Qaraciyər sirrozu: Qaraciyərin hüceyrələrinin ölümü və yerinə dərman toxumasının yaranması nəticəsində qaraciyər funksiyalarının ciddi şəkildə pozulması.
Qaraciyər xərçəngi: Xroniki hepatit C, qaraciyər xərçənginə səbəb ola bilər.
Kronik qaraciyər çatışmazlığı: Qaraciyərin işləməməsi və bədənin zəhərlənməsinə səbəb ola biləcək vəziyyət.
Hepatit C-nin Diaqnozu:
Hepatit C-nin diaqnozu qan testləri ilə qoyulur. Əsasən aşağıdakı testlər istifadə olunur:
Antikor testi: Bu test, qaraciyər infeksiyasının olub olmadığını yoxlamağa kömək edir. Antikor testi pozitiv çıxarsa, hepatit C-yə yoluxma olma ehtimalı var.
Viral yükləmə testi: Hepatit C virusunun qan içindəki miqdarını ölçən testdir və infeksiyanın aktivliyini göstərir.
Genotip testi: Hepatit C virusunun genetik növünü müəyyən etməyə kömək edir. Bu, müalicə planı təyin etmək üçün vacibdir.
Qaraciyər funksiyasını qiymətləndirmək: Ultrasəs və ya biopsiya ilə qaraciyərin vəziyyəti qiymətləndirilir.
Hepatit C-nin Müalicəsi:
Hepatit C müalicəsi əvvəlki illərdə çətin olsa da, müasir dərmanlarla bu xəstəliyin müalicəsi mümkündür:
Antiviral Dərmanlar:
Hepatit C müalicəsi üçün ən son müalicə metodları arasında direct-acting antivirals (DAAs) yer alır. Bu dərmanlar, virusu düzgün şəkildə məhv etməyə kömək edir və tam sağalma ehtimalını artırır.
Müasir antiviral dərmanlar, çox vaxt yüksək təsirli və yan təsirləri azdır.
Kronik Hepatit C üçün müalicə:
Müalicə, genotipə, qaraciyər zədələnməsinin dərəcəsinə və digər sağlamlıq vəziyyətlərinə görə dəyişə bilər. Müalicə kursu 8-12 həftə davam edir.
Liver transplantasiyası:
Qaraciyər sirrozu və ya qaraciyər çatışmazlığı olan xəstələrdə, ağır hallarda qaraciyər transplantasiyası tələb oluna bilər.
Hepatit C-dən Qorunma:
Təhlükəsiz cinsi əlaqə: Hepatit C-nin yoluxmasının qarşısını almaq üçün təhlükəsiz cinsi əlaqə (kondom istifadəsi) məsləhət görülür.
Narkotik istifadəçiləri üçün təhlükəsizlik tədbirləri: İynə paylaşımından qaçınmaq, virusun yayılmasının qarşısını almağa kömək edər.
Qan məhsullarının təmizliyi: Qan məhsullarının test edilməsi və təhlükəsiz qan köçürmələri ilə risk minimuma endirilir.
Hepatit C peyvəndi yoxdur, amma Hepatit B peyvəndi ilə qorunma mümkündür.
Nəticə:
Hepatit C, qan yoluyla yayılan və qaraciyəri zədələyən bir xəstəlikdir. Virus asimptomatik ola bilər, lakin uzun müddət müalicə edilməzsə, qaraciyər xəstəliklərinə yol aça bilər. Müasir dərmanlarla tam sağalma mümkündür və müalicə çox vaxt təsirlidir. Qorunma və early detection (erken diaqnoz) hepatit C ilə mübarizənin ən vacib addımlarıdır.
