Əsas Səbəblər
Bakteriyalar və Parazitlər:
E. coli, Salmonella və ya Listeria kimi mikroorqanizmlərin çirklənməsi.
Nitrat Tərkibi:
Nitratların yüksək səviyyədə olması (gübrələnmə və ya saxlanma problemləri səbəbilə).
Zəhərli Otlarla Qarışıq İstehlak:
Zəhərli bitkilərlə birlikdə yığılmış ispanağın təsadüfən istehlakı.
Kimyəvi Çirklənmə:
Pestisidlər və ya gübrələrdən qaynaqlanan çirklənmə.
İspanaq Zəhərlənməsinin Əlamətləri
1. Həzm Sistemi Əlamətləri
Qarın Ağrısı: Sancma və ya mədə bölgəsində narahatlıq.
Bulantı və Qusma: Bədənin toksinlərdən təmizlənmə cəhdi.
Diareya: Tez-tez və maye formada bağırsaq hərəkətləri.
Şişkinlik və Qaz: Bağırsaq mikroflorasının təsirlənməsi.
2. Sinir Sistemi Əlamətləri (zəhərli maddələrin yüksək olması halında)
Baş Gicəllənməsi: Nitratların təsiri nəticəsində oksigen çatışmazlığı.
Şüur Bulanıqlığı: Ağır hallarda zehni qarışıqlıq.
Titrəmə və Qıcolmalar: Sinir sistemi zəhərlənmələrində rast gəlinə bilər.
3. Tənəffüs Problemləri
Nəfəs Almada Çətinlik: Nitratların yüksək olması qan dövranında oksigen səviyyəsini azalda bilər.
Mavi Dəri və Dodaqlar (Siyanotik Təsir): Methemoglobinemiyadan (qanın oksigen daşıma qabiliyyətinin azalması) qaynaqlanır.
4. Ümumi Əlamətlər
Yorğunluq və Halsızlıq: Orqanizmin toksinlərlə mübarizəsinin göstəricisi.
Qızdırma: İnfeksiya səbəbiylə.
İştahsızlıq: Həzm sisteminin narahatlığı nəticəsində.
Ağır Halların Əlamətləri
Qıcolmalar və Şok: Zəhərli maddələrin yüksək konsentrasiyası sinir və ürək-damar sisteminə təsir göstərə bilər.
Böyrək Problemləri: Toksinlərin yüksək olması böyrəklərin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.
Huşunu İtirmə: Nitrat və ya toksin səviyyəsinin artması ilə oksigen çatışmazlığı.
Təcili Yardım və Müalicə
1. İlk Yardım
Qusmanın Təşviqi: Yüngül hallarda toksinlərin bədəndən çıxarılması üçün.
Bol Su İçmək: Dehidrasiyanın qarşısını almaq və toksinləri bədəndən təmizləmək üçün.
Həkimə Müraciət: Ağır əlamətlər (məsələn, nəfəs alma çətinliyi və ya huşsuzluq) baş verərsə.
2. Xəstəxana Şərtlərində Müalicə
Aktiv Kömür: Toksinlərin bağırsaqdan sorulmasının qarşısını almaq üçün.
Antibiotiklər: İnfeksiya səbəbiylə baş verən zəhərlənmə hallarında.
Oksigen Terapiyası: Tənəffüs çətinlikləri olan şəxslər üçün.
Damardaxili Maye (Serum): Maye itkisini bərpa etmək və bədəni dəstəkləmək üçün.
Profilaktika
İspanağın Yuyulması:
Yeməkdən əvvəl ispanağı bol su ilə yaxşıca yuyun.
Təzə İstifadə:
İspanağı tez istehlak edin və uzun müddət saxlamayın.
Keyfiyyətli Mənbələrdən Alış:
Etibarlı və orqanik məhsullar almağa üstünlük verin.
Nitrat Riski:
Nitrat səviyyəsini azaltmaq üçün ispanağı qaynadıb suyunu tökün.
Nəticə
İspanaq zəhərlənməsi yüngül həzm problemlərindən tutmuş ağır sinir və tənəffüs pozğunluqlarına qədər dəyişə bilər. Zəhərlənmə əlamətləri müşahidə edilərsə, vaxtında tibbi yardım almaq vacibdir. Sağlam və təhlükəsiz istifadəyə diqqət edərək bu risklərin qarşısını almaq mümkündür.
