1. Körpədə Böyümə Geriliyinin Növləri
🚀 Böyümə geriliyi iki əsas növə ayrılır:
✔ 1. Simmetrik IUGR (Early-onset – Erkən başlanğıclı)
🔹 Fetusun bütün bədənində ölçülərin proporsional şəkildə kiçik olması ilə xarakterizə edilir.
🔹 Adətən hamiləlik dövrünün ilk trimestrində başlayır.
🔹 Əsas səbəbləri: Genetik xəstəliklər, ananın infeksiyaları və ya ağır xəstəlikləri.
📌 Bu tip IUGR adətən daha ciddi sayılır və uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
✔ 2. Asimmetrik IUGR (Late-onset – Gec başlanğıclı)
🔹 Fetusun bədəni normaya yaxın ola bilər, lakin qarın çevrəsi və çəkisi aşağı olur.
🔹 Əsasən hamiləlik dövrünün ikinci və ya üçüncü trimestrində baş verir.
🔹 Əsas səbəbləri: Plasentanın düzgün işləməməsi və ya anaya bağlı risk faktorları.
📌 Asimmetrik IUGR olan körpələrin erkən doğuş riski yüksəkdir, lakin erkən müdaxilə ilə daha yaxşı nəticələr əldə edilə bilər.
2. Körpədə Böyümə Geriliyinin Əsas Səbəbləri
🚀 IUGR müxtəlif faktorlar səbəbindən meydana gələ bilər və bu səbəblər üç əsas kateqoriyaya bölünür:
✔ 1. Anaya Bağlı Səbəblər
🔹 Qidalanma çatışmazlığı – Ananın düzgün qidalanmaması fetusun böyüməsini ləngidə bilər.
🔹 Hamiləlikdə yüksək təzyiq (Preeklampsi, Hipertoniya) – Plasentanın qan dövranını zəiflədərək fetusa gedən qidalanmanı azalda bilər.
🔹 Diyabet və ya digər xroniki xəstəliklər – Fetal inkişafı ləngidə bilər.
🔹 Siqaret, alkoqol və narkotik istifadəsi – Plasenta qan axınını azaldır və fetusun oksigen qəbulunu zəiflədir.
🔹 Anemiya (Dəmir çatışmazlığı) – Fetusun oksigen və qida maddələrini tam ala bilməməsinə səbəb olur.
✔ 2. Fetusla Bağlı Səbəblər
🔹 Genetik və xromosom pozğunluqları – Daun sindromu, Trizomiya 18 kimi xəstəliklər böyümə geriliyinə səbəb ola bilər.
🔹 Daxili orqanlarda anadangəlmə problemlər – Ürək qüsurları və ya digər daxili orqan anomaliyaları fetusun inkişafını ləngidə bilər.
🔹 İntrauterin infeksiyalar – TORCH infeksiyaları (Toksoplazmoz, Rubella, Sitomeqalovirus, Herpes) fetusun böyüməsini zəiflədə bilər.
✔ 3. Plasentaya və Göbək Ciyəsinə Bağlı Səbəblər
🔹 Plasental çatışmazlıq – Fetusa oksigen və qida yetərli qədər çatmadıqda böyümə geriliyi baş verə bilər.
🔹 Göbək ciyəsi problemləri – Göbək ciyəsində qan axını azaldıqda fetusun normal inkişafı mümkünsüz hala gələ bilər.
🔹 Plasentanın vaxtından əvvəl ayrılması (Plasenta abruption) – Fetusa oksigen və qida axınını kəskin şəkildə məhdudlaşdıra bilər.
📌 Plasenta və göbək ciyəsi ilə bağlı problemlər böyümə geriliyinin ən çox rast gəlinən səbəblərindəndir.
3. Körpədə Böyümə Geriliyi Necə Diaqnoz Edilir?
🔎 Böyümə geriliyinin erkən diaqnozu fetusun sağlamlığı üçün vacibdir.
✔ 1. Ultrasəs Müayinəsi (Fetal Biometriya)
🔹 Fetusun baş çevrəsi, qarın çevrəsi və bud sümüyü uzunluğu ölçülərək böyümə dəyərləri təyin edilir.
🔹 Fetusun çəki təxminləri normadan aşağı olarsa, IUGR diaqnozu qoyula bilər.
✔ 2. Doppler Ultrasəs (Qan Axını Ölçümü)
🔹 Plasenta və göbək ciyəsində qan axınının nə qədər yaxşı olduğunu göstərir.
🔹 Plasental qan axını zəifdirsə, fetus oksigen və qidadan məhrum ola bilər.
✔ 3. Amniotik Maye Ölçümü (AFI – Amniotic Fluid Index)
🔹 Amniotik maye səviyyəsi azalarsa, bu, fetal stressin və plasenta çatışmazlığının göstəricisi ola bilər.
📌 Doppler ultrasəs və amniotik maye səviyyəsi böyümə geriliyinin risklərini qiymətləndirmək üçün vacibdir.
4. Körpədə Böyümə Geriliyinin Müalicəsi və İdarə Edilməsi
🎯 Böyümə geriliyinin müalicəsi əsas səbəbə bağlı olaraq dəyişir, lakin bəzi əsas yanaşmalar aşağıdakılardır:
✔ 1. Ananın Qidalanmasının və Həyat Tərzinin Dəyişdirilməsi
✅ Protein və dəmir baxımından zəngin qidalarla qidalanma.
✅ Siqaret, alkoqol və zərərli vərdişlərdən tamamilə uzaq qalmaq.
✅ Fiziki fəaliyyət və stressin idarə edilməsi.
✔ 2. Müntəzəm Tibbi Nəzarət və Monitorinq
✅ Həftəlik ultrasəs müayinələri ilə fetal inkişafı izləmək.
✅ Doppler ultrasəs ilə plasental qan axınını yoxlamaq.
✅ Ananın qan təzyiqini və şəkər səviyyəsini nəzarətdə saxlamaq.
✔ 3. Erkən Doğuşun Planlaşdırılması (Ağır Hallarda)
✅ Əgər fetus ana bətnində inkişaf etmirsə və həyati təhlükə yaranarsa, erkən doğuş planlaşdırıla bilər.
✅ Erkən doğuşda neonatal reanimasiya və intensiv terapiya vacibdir.
📌 Ağır IUGR hallarında 34-37 həftə arası planlı keysəriyyə əməliyyatı tövsiyə edilə bilər.
5. Nəticə: Körpədə Böyümə Geriliyi Niyə Baş Verir və Nə Etmək Lazımdır?
🎯 IUGR fetal inkişafı ləngidən ciddi bir vəziyyətdir və erkən diaqnoz çox vacibdir.
🎯 Ananın sağlam həyat tərzi, düzgün qidalanma və müntəzəm hamiləlik nəzarəti bu riskləri azalda bilər.
🎯 Plasenta problemləri və genetik xəstəliklər ciddi böyümə geriliyinə səbəb ola bilər, buna görə də həkim nəzarəti altında olmaq vacibdir.
💡 Unutmayın: Erkən diaqnoz və düzgün tibbi müdaxilə körpənin sağlamlığını qorumaq üçün əsas addımlardır! 🩺👶✨
