Periferik Yaxma Testinin Məqsədi
Periferik yaxma, qanın ümumi vəziyyətini dəyərləndirmək və qanla bağlı xəstəliklərin diaqnozunda həkimlərə kömək edən vacib bir testdir. Bu test qan hüceyrələrinin müxtəlif patologiyalarını aşkar etmək üçün istifadə olunur, o cümlədən:
Qırmızı qan hüceyrələrinin (eritrositlər) forması və quruluşu:
Anemiya: Eritrositlərin ölçü və formasındakı dəyişikliklər müxtəlif növ anemiyaları göstərə bilər. Məsələn, kiçik və solğun qırmızı qan hüceyrələri dəmir çatışmazlığı anemiyasına işarə edə bilər, böyük hüceyrələr isə B12 vitamini və ya fol turşusu çatışmazlığı ilə əlaqədar olan meqaloblastik anemiyanı göstərə bilər.
Orak hüceyrə anemiyası: Qırmızı qan hüceyrələrinin oraq şəklində olması bu genetik xəstəliyi göstərə bilər.
Hemolitik anemiya: Eritrositlərin qırılmasına və sürətlə məhv olmasına səbəb olan anemiyaları aşkar etməyə kömək edir.
Ağ qan hüceyrələrinin (leykositlər) sayı, forması və quruluşu:
İnfeksiya və iltihab: Ağ qan hüceyrələrinin sayı və növlərindəki dəyişikliklər bakterial, viral və ya parazitar infeksiyaları aşkar etməyə kömək edir.
Leukemiya: Periferik yaxma testi leukemiyanın müxtəlif növlərinin diaqnozunda istifadə olunur. Leykositlərin qeyri-normal formaları və ya çoxluğu qan xərçənglərinin əlaməti ola bilər.
İmmun çatışmazlıqları: Ağ qan hüceyrələrindəki quruluş problemləri immun sistemin düzgün fəaliyyət göstərmədiyini göstərə bilər.
Trombositlərin sayı və forması:
Qan laxtalanma pozğunluqları: Trombositlərin sayı və quruluşu qan laxtalanması problemlərini aşkar etməyə kömək edə bilər. Trombositlərin azlığı və ya qeyri-normal formaları qanaxma riskini artıra bilər.
Periferik Yaxma Testi Necə Aparılır?
Qan nümunəsi alınması:
Qan barmaq ucundan və ya damardan götürülür.
Qan yayılması:
Alınan qan damlası şüşə slayd üzərinə qoyulur və ikinci bir şüşə slayd istifadə edilərək qan yayılır, incə və bərabər təbəqə yaradılır.
Rəngləmə:
Qan hüceyrələrini daha yaxşı görmək və fərqli hüceyrə növlərini ayırd etmək üçün slayd xüsusi boyalarla (məsələn, Giemsa və ya Wright boyaları) rənglənir.
Mikroskop altında baxış:
Rənglənmiş slayd mikroskop altında müayinə edilir və qan hüceyrələrinin forma, ölçü, sayı və quruluşu qiymətləndirilir.
Periferik Yaxma Testinin Klinik İstifadəsi
Periferik yaxma bir çox qan xəstəliyinin və sistemik xəstəliklərin diaqnostikasında istifadə olunur:
Anemiya:
Anemiyanın növünü müəyyən etmək üçün qırmızı qan hüceyrələrinin formasını və quruluşunu qiymətləndirməkdə istifadə olunur. Mikro, makro və ya normositar hüceyrələr anemiyanın səbəbini göstərir.
Leukemiya və limfoma:
Periferik yaxma testi qan və sümük iliyi xərçənglərinin aşkarlanmasında istifadə olunur. Xəstəlik zamanı ağ qan hüceyrələrinin forması və sayı dəyişir.
İnfeksiya və iltihab:
Ağ qan hüceyrələrinin müxtəlif növlərinin sayı infeksiyanın növünü və bədənin iltihabi reaksiyasını göstərir.
Trombosit xəstəlikləri:
Qan laxtalanma pozğunluqlarının və ya trombosit sayının azaldığı halların müəyyən edilməsində periferik yaxma testi köməkçi vasitədir.
Genetik xəstəliklər:
Qırmızı qan hüceyrələrinin qeyri-normal formaları (məsələn, oraq hüceyrələr) və ya hemoglobin pozğunluqları kimi genetik xəstəliklərin diaqnozunda istifadə olunur.
Periferik Yaxmanın Nəticələrinin Yorumlanması
Normositik, normokromik eritrositlər: Normal qırmızı qan hüceyrələrini göstərir.
Mikrositar, hipokromik eritrositlər: Dəmir çatışmazlığı anemiyasına işarə edə bilər.
Makrositar eritrositlər: B12 vitamini və fol turşusu çatışmazlığı ilə əlaqəli anemiyaları göstərə bilər.
Anizositoz: Qırmızı qan hüceyrələrinin ölçülərində dəyişiklik. Bu, müxtəlif anemiya növlərinin əlaməti ola bilər.
Polikromaziya: Qırmızı qan hüceyrələrinin çox rəngli olması, qırmızı qan hüceyrələrinin qeyri-müntəzəm olgunlaşmasını göstərə bilər.
Leykositlərdə qeyri-normal formasiyalar: Leukemiya, limfoma və ya digər qan xərçənglərinin göstəricisi ola bilər.
Nəticə
Periferik yaxma testi qan hüceyrələrinin mikroskop altında incələnməsini təmin edərək qanla bağlı müxtəlif xəstəliklərin diaqnozunda həkimlərə dəqiq məlumat verir. Bu test, anemiya, leukemiya, infeksiya və qan laxtalanma problemləri kimi vəziyyətlərin aşkar edilməsi və izlənməsində mühüm rol oynayır. Periferik yaxma, tam qan sayımı ilə birlikdə istifadə olunduqda, qan xəstəliklərinin diaqnozunda geniş məlumat verə bilir.
