Risk Faktorları
Siqaret və Tütün Məhsulları: Siqaret çəkmək, çeynənən tütün məhsullarından istifadə qırtlaq xərçəngi riskini artırır.
Alkoqol İstifadəsi: Aşırı alkoqol istifadəsi qırtlaq xərçəngi riskini artırır.
Yaş və Cinsiyyət: 55 yaşdan yuxarı və kişilərdə daha çox yayılmışdır.
Hüquqi Maddələrə Məruz Qalma: Asbest və bəzi kimyəvi maddələr kimi sənaye kimyəvi maddələrinə məruz qalma riski artırır.
HPV İnfeksiyası: Human papilloma virusu (HPV) qırtlaq xərçəngi riskini artıra bilər.
Ailə Tarixi: Ailədə baş və boyun xərçəngi olan insanlarda risk artır.
Zəif Qidalanma: Vitamin və minerallarla zəngin olmayan qidalanma riski artırır.
Simptomlar
Səs Dəyişiklikləri: Səs xırıldaması, səs itkisi və ya səsdə dəyişikliklər.
Udma Çətinliyi: Udma zamanı ağrı və ya çətinlik.
Boğaz Ağrısı: Davamlı və ya qayıdan boğaz ağrısı.
Qulaq Ağrısı: Bir və ya hər iki qulaqda ağrı.
Qanlı Öskürək: Öskürərkən qanlı bəlğəm.
Nəfəs Darlığı: Nəfəs alarkən çətinlik və ya nəfəsdə hırıltı.
Qanaxma və ya Yara: Boğazda izah edilməyən qanaxma və ya yara.
Çəki İtirimi: İzah edilməyən çəki itirimi.
Diaqnostika
Fiziki Müayinə: Həkim boğazı və boyun nahiyəsini şişkinlik və ya anormallıqlar üçün müayinə edir.
Laringoskopiya: Qırtlağın içini görmək üçün bir laringoskop (kiçik kamera) istifadə edilir.
Biopsiya: Şişdən nümunə alınaraq mikroskopik müayinə edilir.
Görüntüləmə Testləri:
KT (Kompüter Tomoqrafiyası): Qırtlaq və ətraf toxumaların detallı görüntülərini təmin edir.
MRT (Magnetik Rezonans Tomoqrafiyası): Dəqiq və detallı görüntülər təmin edir.
PET (Pozitron Emissiya Tomoqrafiyası): Xərçəng hüceyrələrinin metabolik fəaliyyətini göstərir.
Müalicə Yolları
Cərrahi Müdaxilə
Laringektomiya: Qırtlağın bir hissəsinin və ya tamamının çıxarılması. Total laringektomiya bütün qırtlağın çıxarılmasını əhatə edir.
Endoskopik Cərrahiyyə: Kiçik və erkən mərhələdə olan şişlər üçün minimal invaziv üsullar.
Radioterapiya
Xarici Şüa Radioterapiyası: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün yüksək enerjili şüalar.
Braxiterapiya: Radioaktiv mənbələrin qırtlağa və ya onun yaxınlığında yerləşdirilməsi.
Kimyoterapiya
Sistemik Kimyoterapiya: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün kimyəvi dərmanlar.
Hədəflənmiş Terapiya və İmmunoterapiya
Hədəflənmiş Terapiya: Xərçəng hüceyrələrini hədəfləyən dərmanlar.
İmmunoterapiya: Bədənin immun sistemini gücləndirərək xərçənglə mübarizə aparmaq.
Reabilitasiya və Dəstək
Nitq və Dil Terapiyası: Cərrahiyyədən sonra nitq funksiyalarını bərpa etmək üçün.
Fiziki Terapiya: Əzələ gücünü və hərəkət qabiliyyətini bərpa etmək üçün.
Qidalanma Dəstəyi: Udma çətinliklərini idarə etmək və düzgün qidalanmanı təmin etmək üçün diyetik dəstək.
Psixoloji Dəstək: Emosional və psixoloji dəstək üçün məsləhət və terapiya.
Qırtlaq xərçəngi ciddi bir sağlamlıq problemidir, lakin erkən diaqnostika və müalicə ilə müalicə şansları artır. Hər hansı bir simptom hiss edirsinizsə və ya narahatlığınız varsa, müvafiq mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
