1. Rotavirus Nədir və Necə Yoluxur?
🔹 Rotavirus, mədə-bağırsaq infeksiyalarına səbəb olan bir virus növüdür.
🔹 Xəstəlik əsasən çirkli əllər, qida, su və çirklənmiş səthlər vasitəsilə yayılır.
🔹 Uşaq bağçaları, məktəblər və qapalı yerlərdə asanlıqla yayılır.
🔹 Rotavirus həddindən artıq yoluxucudur və xəstələnmiş bir insanın nəcisi ilə təmas yoluyla ötürülə bilər.
📌 Rotavirusun ən çox yayıldığı dövr payız və qış aylarıdır, lakin ilin istənilən vaxtında görülə bilər.
2. Rotavirus İshalının Əsas Simptomları
📌 Rotavirus infeksiyası yoluxmadan 1-3 gün sonra özünü göstərməyə başlayır və simptomlar 3-8 gün davam edə bilər.
✅ 1. Əsas Simptomlar:
🔹 Şiddətli, sulu ishal (qansız ishal)
🔹 Tez-tez qusma (2-3 gün ərzində davam edə bilər)
🔹 Yüksək hərarət (qızdırma 38-39°C-ə çata bilər)
🔹 Qarın ağrısı və mədə narahatlığı
🔹 İştahsızlıq və halsızlıq
📌 Bu simptomlar körpələrdə və kiçik uşaqlarda ağır susuzluğa səbəb ola bilər.
3. Dehidrasiya (Susuzluq) Əlamətləri
📌 Rotavirus səbəbiylə yaranan ishal və qusma bədəndə su və elektrolit itkisinə səbəb olur. Aşağıdakı simptomlar varsa, dərhal tibbi müdaxilə lazımdır:
✔ Ağız və dodaqların quruması
✔ Gözlərin çuxura çökməsi
✔ Az və ya heç sidik etməmək (uşaqlarda bezin quru qalması)
✔ Dəri elastikliyinin azalması
✔ Yuxululuq və huşun bulanması
✔ Gözyaşı olmadan ağlama
📌 Susuzluq xüsusilə 6 aydan kiçik körpələr üçün həyati təhlükəli ola bilər!
4. Rotavirus Necə Diaqnoz Olunur?
📌 Rotavirus infeksiyası aşağıdakı üsullarla diaqnoz edilir:
✔ Klinik əlamətlər və xəstəlik tarixi (ishal, qusma, qızdırma və susuzluq əlamətləri)
✔ Nəcis testi (Rotavirus antigen testi)
✔ Qan testi (Bədəndəki su balansını yoxlamaq üçün elektrolit testi)
📌 Diaqnoz adətən simptomlara əsaslanaraq qoyulur və nəcis testi ilə təsdiqlənə bilər.
5. Rotavirus İshalının Müalicəsi
📌 Rotavirus infeksiyasının xüsusi bir dərmanı yoxdur, əsas müalicə susuzluğun qarşısını almağa və simptomları azaltmağa yönəlib.
✅ 1. Rehidratasiya (Bədən Mayesinin Bərpası)
✔ Oral Rehidratasiya Məhlulu (ORS) – Xəstənin elektrolit və su balansını qoruyur.
✔ Ana südü ilə qidalanan körpələrdə əmizdirməyə davam edilməlidir.
✔ Su, düyü suyu, kokos suyu və duru şorbalar verilməlidir.
📌 Həddindən artıq susuzluq halında venadaxili maye (serum) müalicəsi lazım ola bilər.
✅ 2. Qidalanma və Pəhriz Tövsiyələri
✔ Düyü, kartof püresi, banan və yoğurt kimi həzm olunması asan qidalar verilə bilər.
✔ Yağlı və şəkərli qidalardan çəkinmək lazımdır.
✔ Qazlı içkilər, süni meyvə şirələri və süd məhsulları ishali artıra bilər.
📌 Uşağın iştahı bərpa olunduqca yavaş-yavaş normal qidalanmasına davam etmək lazımdır.
✅ 3. Qızdırmanın və Ağrının Azaldılması
✔ Hərarəti azaltmaq üçün parasetamol (həkim məsləhəti ilə) verilə bilər.
✔ Bol maye verərək bədən istiliyini tarazlamaq vacibdir.
📌 İbuprofen istifadə etməzdən əvvəl həkimlə məsləhətləşmək tövsiyə edilir.
✅ 4. Antibiotiklər və Dərmanlar
❌ Antibiotiklər rotavirusa qarşı təsirli deyil, çünki bu, virus mənşəli bir infeksiyadır.
❌ İshal kəsici dərmanlar (məsələn, Loperamid) istifadə edilməməlidir, çünki orqanizmin virusu bədəndən çıxarmasını ləngidə bilər.
📌 Əsas müalicə simptomların idarə olunması və bədənin təbii olaraq sağalmasını dəstəkləməkdir.
6. Rotavirusun Qarşısını Necə Almaq Olar?
📌 Rotavirusdan qorunmağın ən effektiv yolu peyvənddir.
✅ 1. Rotavirus Peyvəndi
✔ Rotavirus peyvəndi körpələrə 6 həftəlikdən başlayaraq verilir.
✔ Adətən 2 və ya 3 doza şəklində tətbiq olunur.
✔ Peyvənd ishalın şiddətini azaldır və ağır halların qarşısını alır.
📌 Dünya Səhiyyə Təşkilatı (WHO) rotavirus peyvəndini tövsiyə edir.
✅ 2. Gigiyena Qaydalarına Riayət Edin
✔ Əlləri tez-tez sabunla yumaq (xüsusilə bez dəyişdirəndən sonra və yeməkdən əvvəl).
✔ Uşaqların oyuncaqlarını və ətraf mühiti təmiz saxlamaq.
✔ Qidaların və suyun təmizliyinə diqqət yetirmək.
📌 Gigiyena qaydalarına əməl etməklə rotavirusun yayılmasının qarşısını almaq mümkündür.
7. Nəticə
💡 Rotavirus, xüsusilə körpə və uşaqlarda ciddi ishal və dehidrasiya riski yaradan yoluxucu bir virusdur.
💡 Müalicə əsasən maye balansını qorumağa və simptomları azaltmağa yönəlib.
💡 Rotavirus peyvəndi bu infeksiyanın şiddətini azaltmaq və ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün ən təsirli qorunma üsuludur.
✨ Unutmayın: Erkən müdaxilə və düzgün qayğı ilə rotavirus infeksiyası idarə oluna bilər! 😊👶💙
