Sidik Yollarının Genişlənməsinin Səbəbləri:
Sidik yolu obstruksiyası (tıxanma):
Sidik axışını maneə törədən hər hansı bir blokaj və ya tıxanma hidronefroza səbəb ola bilər. Bu blokajlar müxtəlif yerlərdə yaranır:
Ureterlərdə (sidik yollarında) tıxanma: Sidik, böyrəkdən sidik kisəsinə doğru axır və bəzən bu axın, ureterlərdə daralma və ya obstruksiya nəticəsində pozulur.
Sidik kisəsində tıxanma: Sidik kisəsindəki sıxılmalar və ya infeksiyalar, sidik axınının tıxanmasına və böyrəklərdə maye yığılmasına səbəb ola bilər.
Anadangəlmə problemlər:
Bəzi insanlar doğuşdan sonra sidik yollarında anadangəlmə problemlərdən əziyyət çəkirlər. Məsələn, veziko-ureteral reflüks (VUR) dedikdə, sidik kisəsindən sidik, normalda geri axmamalıdır, amma bu vəziyyətdə sidik geri axır və böyrəklərə zərər verə bilər.
Ureteropelvik əlaqə (UPJ) obstruksiyası:
Ureterin böyrəklə birləşdiyi yerdə (UPJ) yaranan obstruksiya, sidik axışını əngəlləyir və hidronefroz inkişaf etdirir. Bu vəziyyət həm doğuşdan əvvəl, həm də sonradan yaranmış ola bilər.
Daşlar və ya digər fiziki obstruksiyalar:
Sidik yollarında daşlar (nefrolitiaz) və ya digər əcnəbi maddələr (bədənə daxil olmuş yad cisimlər) sidik axışını maneə törədə bilər. Bu daşlar və ya əcnəbi cisimlər, sidik yollarının genişlənməsinə səbəb ola bilər.
Prostat böyüməsi (kişilərdə):
Yaşla əlaqədar kişilərdə prostatın böyüməsi, sidik kisəsinin tam boşalmasını əngəlləyərək, sidik yollarında təzyiq yaratmağa və nəticədə hidronefroz yarada bilər.
Böyrək infeksiyaları:
Uzun müddət davam edən və müalicə olunmayan böyrək infeksiyaları (pielonefrit), böyrəklərin strukturlarında dəyişikliklərə və sidik yollarının genişlənməsinə səbəb ola bilər.
Xəstəliklər və infeksiyalar:
Bəzi xərçənglər, xüsusilə böyrək və sidik yolu xərçəngləri, sidik yollarını sıxaraq onların genişlənməsinə səbəb ola bilər. Eyni şəkildə, bəzi infeksiyalar (məsələn, sepsis) da sidik axınına maneə törədə bilər.
Sidik Yollarının Genişlənməsinin Əlamətləri:
Ağrı və ya diskomfort:
Böyrəklərdə və ya alt qarında ağrı, hidronefrozun ən çox rast gəlinən simptomlarından biridir. Bu ağrı tez-tez kəskin olur və sidik axınına maneə yaranarsa, daha da pisləşə bilər.
Sidikdə dəyişikliklər:
Sidikdə qan (hematuriya) və ya bulanıqlıq
Sidik etmə zamanı ağrı və ya yanma hissi
Sidik miqdarında azalma və ya artma
Yüksək təzyiq:
Hidronefroz nəticəsində böyrək funksiyasının pozulması, yüksək qan təzyiqinə səbəb ola bilər.
Bulantı və qusma:
Böyrək funksiyasının pozulması, hidronefroz səbəbindən bədənə zəhərlənmə (toksinlərin yığılması) nəticəsində bulantı və qusma kimi simptomlara səbəb ola bilər.
Ümumi zəiflik və yorğunluq:
Böyrəklərin düzgün işləməməsi nəticəsində bədənin zəhərlənməsi və maddələr mübadiləsinin pozulması, ümumi zəiflik və yorğunluğa yol aça bilər.
İştahın azalması:
Böyrək funksiyasının pozulması, iştahın itirilməsinə səbəb ola bilər.
Sidik Yollarının Genişlənməsinin Təşhisi:
Ultrasəs müayinəsi:
Hidronefrozun diaqnozu üçün ən çox istifadə olunan testlərdən biridir. Sidik yollarının genişlənməsini və böyrəklərdəki su yığımını aşkar etmək üçün ultrasəs müayinəsi tətbiq edilir.
CT skaneri və ya MRI:
Daha ətraflı məlumat əldə etmək və sidik yollarındaki tıxanmanın və ya böyrəkdəki digər anomaliyaların vəziyyətini qiymətləndirmək üçün kontrastlı CT və ya MRI skanerləri istifadə oluna bilər.
İdrar testləri:
Sidik yolu infeksiyasının və ya qan və zəhərlərin varlığını aşkar etmək üçün laboratoriya testləri (sidik analizi) edilə bilər.
Cistogram və pyelogram:
Sidik kisəsi və böyrəklər haqqında daha detallı məlumat əldə etmək üçün istifadə edilən rentgen müayinələridir. Bu testlər, sidik yollarının obstruksiyasını və genişlənməsini aşkar etməyə kömək edir.
Sidik Yollarının Genişlənməsinin Müalicəsi:
İnfeksiyaların müalicəsi:
Əgər hidronefroz sidik yolu infeksiyasına səbəb olubsa, antibiotiklər və digər dərmanlarla infeksiya müalicə edilə bilər.
Daşların müalicəsi:
Sidik yollarında daşlar varsa, bu daşların çıxarılması üçün cərrahi müdaxilə və ya şok dalğaları ilə daşların parçalanması üsulları istifadə edilə bilər.
Sidik yolu obstruksiyasının aradan qaldırılması:
Sidik yollarında hər hansı bir blokaj varsa (məsələn, tumurcuqlar və ya böyük daşlar), bu blokajın aradan qaldırılması üçün cərrahi müdaxilə lazım ola bilər.
Cərrahi müdaxilə:
Böyrəkdə və ya sidik yollarında obstruksiya və ya tıxanma varsa, bəzən cərrahi əməliyyat tələb oluna bilər. Bu, ureterin genişlənməsi, bypass əməliyyatı və ya sidik kisəsinin mövqeyinin dəyişdirilməsi kimi prosedurları əhatə edə bilər.
Kanal açma və drenaj:
Bəzi hallarda, böyrəkdəki mayenin təzyiqini azaltmaq və sidik axışını yaxşılaşdırmaq üçün drenaj cihazları və ya kateterlər tətbiq oluna bilər.
Ürək və böyrək funksiyasını izləmək:
Böyrəklərin düzgün işləməsini təmin etmək və yüksək qan təzyiqi kimi komplikasiyaların qarşısını almaq üçün müntəzəm izləmə və müalicə planı tələb oluna bilər.
Sonuç:
Sidik yollarının genişlənməsi, böyrək və sidik yolları üzərində ciddi təsirlərə yol açan bir vəziyyətdir. Bu vəziyyətin erkən diaqnozu və müalicəsi, böyrəklərin sağlamlığını qorumaq üçün çox vacibdir. Hidronefroz, müxtəlif səbəblərdən yarana bilər və fərqli müalicə yanaşmaları tələb edə bilər. Müntəzəm tibbi müayinə və erkən müdaxilə, bu vəziyyətin qarşısını almağa və bədənin düzgün işləməsini təmin etməyə kömək edəcəkdir.
