Siqaretin Ürək Sağlamlığına Təsiri
1. Ürək-damar sistemində zərərli dəyişikliklər
Nikotin: Qan damarlarını daraldaraq qan təzyiqini artırır və ürəyə əlavə yük yaradır.
Karbonmonoksid: Qanda oksigenin daşınmasını məhdudlaşdırır, ürək əzələsinə oksigen çatışmazlığına səbəb olur.
Zəhərli kimyəvi maddələr: Damarların daxili qatlarına (endotel) zərər verərək aterosklerozun inkişafına səbəb olur.
2. Aterosklerozun inkişafı
Siqaret damar divarlarında yağlı yığıntılar (plaklar) yaradır və damarların sərtləşməsinə səbəb olur.
3. Qan təzyiqi və ürək sürətinin artması
Nikotin simpatik sinir sistemini aktivləşdirərək qan təzyiqini və ürək döyüntüsünü artırır.
4. Qan laxtalanma riski
Siqaret qanın qatılaşmasına və qan laxtalarının yaranmasına səbəb olur. Bu, infarkt və ya insult riskini artırır.
5. Pis xolesterinin (LDL) artması
Siqaret LDL xolesterini artırır və faydalı HDL xolesterini azaldır, bu da ürək-damar xəstəlikləri riskini artırır.
Siqaretin Törətdiyi Ürək-Damar Xəstəlikləri
Koronar arteriya xəstəliyi (KAX):
Ürək arteriyalarında daralma və qan axınının azalması.
Miokard infarktı (ürək tutması):
Ürək əzələsinin oksigen çatışmazlığı səbəbilə zədələnməsi.
Periferik damar xəstəliyi:
Ətraf damarlarında daralma, qan dövranının pozulması.
Ateroskleroz:
Damarların sərtləşməsi və daralması.
Aorta anevrizması:
Aorta divarlarının zəifləməsi və genişlənməsi.
İnsult:
Beyinə qan axınının pozulması nəticəsində yaranır.
Passiv Siqaretin Ürək Sağlamlığına Təsiri
Siqaret çəkməyən, lakin siqaret tüstüsünə məruz qalan insanlar da ciddi risk altındadır. Passiv siqaret:
Qan damarlarını zədələyir.
Ürək-damar xəstəlikləri riskini 25-30% artırır.
Xüsusilə uşaqlarda və yaşlılarda daha çox zərərli təsirə malikdir.
Siqareti Dayandırmanın Ürək Sağlamlığına Faydaları
1. Qısa müddətli faydalar:
24 saat: Qan təzyiqi və ürək sürəti normallaşır.
48 saat: Karbonmonoksid səviyyəsi azalır, oksigen miqdarı artır.
2. Uzun müddətli faydalar:
1 il sonra: Ürək-damar xəstəliyi riski 50% azalır.
5-15 il sonra: Ürək-damar xəstəlikləri riski siqaret çəkməyənlərlə eyni səviyyəyə enir.
3. Ümumi sağlamlıq faydaları:
Pis xolesterin səviyyəsi azalır.
Damar elastikliyi artır.
İmmunitet sistemi güclənir.
Siqareti Dayandırmaq Üçün Tövsiyələr
Peşəkar dəstək alın:
Həkim, psixoloq və ya siqareti buraxma proqramlarına qatılın.
Dərman müalicəsi:
Nikotin əvəzedici terapiya (saqqız, yamaqlar).
Siqaretə olan istəyi azaldan dərmanlar (varenicline, bupropion).
Davranış terapiyası:
Siqareti tətikləyən vəziyyətləri müəyyənləşdirin və onlardan uzaq durun.
Müxtəlif texnikalardan istifadə:
Meditasiya, fiziki məşqlər və ya digər stress idarəetmə üsulları.
Sağlam həyat tərzi:
Sağlam qidalanma və idmanla məşğul olun.
Hansı Hallarda Həkimə Müraciət Etmək Lazımdır?
Siqareti tərgidən zaman güclü narahatlıq və ya stress hissi.
Ürək və ya damar problemləri əlamətləri (sinə ağrısı, nəfəs darlığı).
Siqaret çəkdikdən sonra təkrarlanan ürək döyüntüləri.
Nəticə
Siqaret ürək-damar sağlamlığı üçün əsas təhlükə mənbələrindən biridir. Siqareti buraxmaq, ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını almaq və ümumi sağlamlığı qorumaq üçün ən təsirli addımlardan biridir. Siqareti buraxmağa qərar verdiyiniz halda, tibbi dəstək və düzgün planlama ilə bu proses daha asan və effektiv olar. Sağlam həyat tərzini mənimsəməklə ürəyinizin sağlamlığını uzun müddət qorumaq mümkündür.
