Estetik əməliyyatlarda boyu nə qədər uzatmaq olar?
Tibbi baxımdan bunu etmək mümkündür, lakin etik baxımdan bu düzgün deyil. Qısa boyun bu insanda mənəvi vəsvəsə çevrildiyini düşünsək, həmin şəxsi psixiatr konsultasiyasına yönləndiririk. Psixiatrik konsultasiya 'Bu müalicə edilməzsə, xəstədə qalıcı psixi pozğunluqlar olacaq' hesabatı varsa, o zaman bütün mümkün fəsadlar izah edilərək xəstə müalicə edilə bilər. Bu sinifdəki xəstələrin nisbəti 1% -dir.
UŞAQLARIN BÖYÜMƏ SINIRLARINA ZƏRƏR VERMEMƏK VACİBDİR
Cücəlik diaqnozu qoyulan insanlarda boy uzatma əməliyyatı necə aparılır və hansı üsullardan istifadə olunur?
Bu cür hallar 2-3 yaşlarında pediatrların göstərişi ilə və ya ailə bunu hiss edəndə bizə müraciət edir. Əvvəlcə onların boyunu ölçürük və heç bir müalicə almadıqları halda yeniyetməlikdə ola biləcəkləri orta boy hesablayırıq. Uşaqlarda uzanma müalicələri böyümə qığırdaqlarına zərər vermədən xaricdən edilir. Xəstənin vəziyyətindən və tətbiq olunan hissədən asılı olaraq uzunlamasına olaraq ayağın yanında və ya dairə şəklində bağladığımız cihazlarla uzatma müalicələri tətbiq edilir. Dizdən aşağı dairəvi olanlara və dizdən yuxarı uzun olanlara üstünlük verilir.
Qarışıq üsullar yetkin xəstələrə tətbiq olunur. Sürüşmə, əyilmə və qısalmanın qarşısını almaq və ən əsası müalicə müddətini üçdə iki azaltmaq üçün sümüyün içərisinə implantlar qoyulur. Məsələn, ənənəvi müalicələrdə, yəni halqa və çubuqlarla altı aydan yeddi aya qədər davam edən prosesi iki ilə üç aya qədər azaltmaq olar. Bu, xəstənin rahatlığını artırır”.
Cücəliyin Varlığını Bədənin Simmetriyasından açıqlamaq olar
Dörd-beş yaşlı uşağın gələcəkdə cırtdan olacağına valideynləri inandırmaq prosesi asandır?
Cırtdanlığın bir sıra xüsusi xarici görünüşləri var. Valideynlər bu problemi başın qol və ayaqlara nisbətən həddindən artıq böyüməsi, bədən, gövdə və başın qol-ayaq nisbəti ilə uyğunsuzluğu kimi görüntülərdən də müəyyən edə bilər. Valideynlər bədənin simmetriyası ilə bağlı problemi bilə-bilə gəlirlər. Bu mövzuda oxşar uşaq şəkillərini göstərməklə onların maariflənməsinə kömək edirik. İnternet sayəsində valideynlər artıq bir çox şeyi öyrənərək müraciət edirlər. Hətta bizimlə cərrahiyyə üsulları haqqında danışacaq qədər məlumatlı ailələrə rast gəlirik.
Qısa boyu mütənasib və qeyri-mütənasib olaraq iki yerə bölürük. Cırtdanlıqda böyümə hormonu çatışmazlığı istisna olmaqla, 'akondroplaziya' və 'ipoxondroplaziya' kimi çox tez-tez baş verənlərdə qeyri-mütənasib cırtdanlıq müşahidə edilir.
Bu vəziyyətdə gövdə və baş normal böyüməyə davam edir, qollar və ayaqlar isə qısa qalır. Bu xəstələrdə hər seansda 10-15 sm uzatma edilə bilər. Çünki qısa olan qollar və ayaqlar bu seanslarla bədən nisbətinə uyğunlaşdırılmağa çalışılır.
Proporsional cırtdanlıqda böyümə hormonu çatışmazlığı səbəbindən uşaq böyüyür, lakin gövdə, baş, qollar və ayaqlar düz nisbətdə qısa qalır. Bədən nisbətləri konstitusiya baxımından 1.50 və daha aşağı boyda normal olaraq qalır. Bu xəstələrdə hər seansda 8 sm-dən çox uzatma aparılmamalıdır. Çünki bədən nisbətinin pozulma riski var.
Xəstənin həddindən artıq uzun ayaqları və qısa gövdəsi varsa, bu da gözə çarpan bir vəziyyətdir. Bu simulyasiya Photoshop köməyi ilə həyata keçirilir və xəstələrimizə vəziyyət izah olunur. Çünki xəstələr 15-20 sm uzatma tələbi ilə gəlirlər. Bu elə də asan iş deyil. Həm də estetika və nisbəti pozur.
BÖYÜKLƏRİ İKİ ÜSULLA İCRA ETMƏK OLAR.
Yaşı 18-dən yuxarı olan insanların uzanma əməliyyatlarında hansı üsullardan istifadə edirsiniz?
Xəstənin sümük quruluşu uyğundursa kombinə texnika ilə içəriyə implant qoyulur, həm xaricdən, həm də daxildən aparatla uzadılması həyata keçirilir. Metodun ən böyük üstünlüyü xəstənin müalicə müddətinin üçdə ikiyə qədər qısalmasıdır.
Digər üsul isə tamamilə içəriyə yerləşdirilən implantlarla həyata keçirilir. Uzaqdan idarə olunan, maqnit və ya elektromotor əsaslı cihazlardan istifadə olunur. Pultlarda teleskopik dırnaqlar öz-özünə uzanır.
İstifadə olunan implantlar xaricdən gətirildiyi üçün bunlar bir qədər bahalı müalicələrdir. Sığorta bu implantları əhatə etmir. Sığorta patoloji mənşəli xəstəliklərin, məsələn, cırtdanlığın müalicəsi xərclərini ödəyir.
MÜALİCƏDƏ GÜNDƏ 1 MİLLİMETR UZATMA MÜMKÜNDÜR.
Müalicə prosesində təcrübələr haqqında ətraflı məlumat verə bilərsinizmi?
Xarici fiksatorla uzatmada sümük üzərində aparılan bütün əməliyyatlarda minimal invaziv üsullardan istifadə edilir. Əməliyyat böyük dəri kəsikləri etmədən maksimum ölçüsü bir santimetr olan bir neçə kəsikdən həyata keçirilir. Sümüyün zəifləməsi nəticəsində sınıq yaranır. Daha sonra xarici fiksator deyilən bir cihaz bağlanır və ilk 10 gün ərzində qırıq nahiyədə kifayət qədər materialın əmələ gəlməsi gözlənilir. Həmin material əmələ gələndən sonra xəstənin özü və ya yaxınları tərəfindən saqqızı hər iki ucdan dartıb çıxarmış kimi gündə bir millimetr uzanma başlayır.
0,25 millimetrlik uzadılma hər altı saatdan bir gündə dörd dəfə həyata keçirilir. Bu ağrısız uzanma prosesidir. Xəstələr hər 15 gündən bir müayinə olunurlar. Məqsədimiz uzanma dövrünün gedişatını araşdırmaq, yeni əmələ gələn sümük toxumasının vəziyyətinə diaqnoz qoymaqdır. Nəzarətdə sümük toxumasının yaxşı formalaşmadığı müəyyən edilərsə, uzanma sürətini bir millimetrdən yarım millimetrə qədər azaltmaq olar. Bəzən, əksinə, sümük əmələ gəlməsinin yaxşı getdiyi müəyyən edildikdə, 1,5 millimetrə qədər artırıla bilər. Təbii ki, sümüklə yanaşı ətrafdakı əzələlər, birləşdirici toxumalar, sinirlər və damarlar da uzanır.
Ona görə də bu toxumalarda da problem olub-olmadığını yoxlamaq üçün nəzarətlər yoxlanılır. Hədəf olunan uzanma əldə edildikdə, uzanan toxuma sümüyə oxşayana və sərtləşənə qədər gözlədilir. Daha sonra “xarici fiksator” adlı cihaz çıxarılır. Cırtdanlıq varsa, 3-5 il fasilələrlə daha bir və ya iki seans müalicə aparılır.
XƏSTƏNİN HƏKİM İLƏ DİALOQU ÇOX ƏHƏMİYYƏTLİDİR.
Bu müalicə zamanı xəstələr nələrə diqqət etməlidirlər?
Xüsusilə xəstələrə, 'Sizinlə əlaqəmiz əməliyyatla başlayır. Deyirəm ki, əməliyyatla bitmir. Bu tip müdaxilələrdə əgər xəstə uşaqdırsa; Valideynlər, əgər xəstə bir yetkinsə, fizyoterapist ilə sıx bir qrup işi etməmiz lazımdır. Uzatılmış oynaqlarda kontraktura adlanan problemlər yarana bilər. Bunlar yaxşı fiziki müalicə ilə açılmalıdır. Xəstənin dırnaqlarının dibi də həftədə iki-üç gün təmizlənməlidir. Xəstənin öz həkimi ilə çox yaxşı dialoq qurması da son dərəcə vacibdir.
Ən xırda problemdə əlimizə çatmaq lazımdır. Biz bunları xəstələrə ətraflı şəkildə izah edirik. Daha əvvəl bu müalicəni keçirmiş xəstələr icazə verərsə və arzu edərlərsə, uzatma əməliyyatı düşünən xəstələri tanış edirik. Onlar xəstə və xəstələrin yaxınları kimi öz təcrübələrini bölüşürlər. Müalicələri belə yönləndiririk.
Sümük sınıqlarının müalicəsində uzatma texnikasından istifadə edirsiniz?
Uzatma əməliyyatları bütün müraciətlərimizin 10 faizini təşkil edir. Qalanları isə qeyd etdiyiniz kimi qəzadan sonra qısalma, birləşməmiş sınıqlar, ayaq və qol əyrilikləri, müxtəlif səbəblərdən bir ayağın digərindən qısa olması kimi hallarda tətbiq edilir. Bəzən sümük iltihabında iltihablı hissə çıxarılaraq sümük transplantasiyası aparılır. Biz burada da eyni prinsiplərdən istifadə edirik.
