🧠 Pes Equinovarus nədir?
PEV deformasyasında ayaq:
🔄 İçəriyə dönmüş (varus)
🔻 Aşağıya doğru yönəlmiş (equinus)
👣 Daban üstə yox, ayağın yan və ya ön hissəsi üstə basılmış olur
🔍 Növləri
NövAçıqlama
👶 Konjenital (doğuşdan)Uşaq ana bətnindəykən yaranır, ən yaygın formadır
🧠 NevrogenikSerebral iflic, spina bifida və s. kimi nevroloji problemlərlə əlaqəlidir
🤕 Sonradan qazanılmış (sekundar)Travma, yanıq, infeksiya və ya sinir zədəsi nəticəsində
💊 Poziciya tipli (pozisional)Ana bətnində sıxlıq və ya duruşa bağlı olaraq yüngül əyilmə (müalicəsi daha asandır)
📈 Yayılma tezliyi
Hər 1.000 canlı doğuşdan 1–3-ündə rast gəlinir
Daha çox oğlan uşaqlarında görülür
50%-i iki tərəfli olur (hər iki ayaqda)
📌 Səbəbləri
Səbəbİzah
🧬 Genetik faktorlarAilədə bu xəstəlik varsa risk artır
🧠 Sinir-kəsik səbəblərSerebral iflic, sinir qüsurları
🧫 Əzələ və bağ toxumasının qeyri-normal inkişafı
🤰 Məhdud amniotik maye və ya ana bətnində sıxlıq
🔎 Əlamətləri
ƏlamətTəsvir
👣 Ayağın qeyri-normal mövqedə olmasıAyaq içə-aşağı bükülmüş görünür
🚫 Ayağın dabansız duruşuDaban yerə tam dəymir
🔄 Ayaq biləyində sərtlikPassiv hərəkət məhdud ola bilər
🦶 Ayaqqabı geyinmədə çətinlikAyaqqabı formasına uyğun gəlmir
🧍♂️ Gəzərkən axsaqlıq və balans pozğunluğuMüalicə edilməzsə
🧪 Diaqnoz
👶 Doğuşda fiziki müayinə ilə asanlıqla aşkarlanır
📸 Ultrasəs (USM) – bəzi hallarda ana bətnində diaqnoz mümkündür
🦴 Rentgen – sümük və oynaqların vəziyyətini görmək üçün (xüsusilə 6 aydan sonra)
🩺 Müalicə üsulları
1. 🧦 Ponseti metodu (ən təsirli üsul)
➡️ 6–8 həftə ərzində mərhələli gipsləmə + Aşil tendonu kəsilməsi (tenotomiya) + breyslə saxlama
MərhələAçıklama
✅ Mərhələli gipsləməHəftəlik olaraq ayağın mövqeyi dəyişdirilərək gips qoyulur
✂️ Aşil tenotomisiSon mərhələdə kiçik bir əməliyyatla Aşil bağının uzadılması
🩰 Breys istifadəsiDüzəldilmiş ayağın pozisiyasını qorumaq üçün xüsusi ayaq breysləri 3–5 yaşa qədər
⚠️ Ən yaxşı nəticələr ilk 2 həftə ərzində başlanan müalicə ilə əldə edilir!
2. 🦶 Cərrahi müalicə
➡️ Gipsləmə və breys nəticə vermədikdə və ya gecikmiş və ya sərt hallarda tətbiq olunur
NövAçıqlama
🔩 Tendonların uzadılması və ya dəyişdirilməsi
🦴 Sümük əməliyyatları (osteotomiya)
👣 Ayaq formasının yenidən qurulması
🧘♂️ Fizioterapiya və reabilitasiya
Əzələ və oynaqların hərəkətliliyinin artırılması
Ayaq və baldır əzələlərinin gücləndirilməsi
Gəzinti və tarazlıq məşqləri
Ayaqqabı seçiminə diqqət: ortopedik, düz tabanlı və rahat
🔁 Müalicə edilməzsə nə olur?
🧍♂️ Axsaqlıq və qeyri-sabit gediş
👟 Ayaqqabı geyinməkdə çətinlik
🦵 Baldır əzələlərinin zəif inkişafı
🩻 Sümük deformasiya və oynaqlarda artrit
💔 Psixoloji təsirlər (özgüvən, sosial izolyasiya)
🧾 Nəticə olaraq:
Pes Equinovarus — müasir üsullarla tamamilə düzələnə bilən bir vəziyyətdir
Erkən yaşda diaqnoz və müalicə ilə normal yeriş və ayaq funksiyası bərpa olunur
Ponseti metodu bu sahədə qızıl standartdır
Breys istifadəsi və valideyn nəzarəti uğurlu nəticə üçün vacibdir
