Diş Əti qanaması: səbəbləri, müalicəsi və qarşısının alınması

Diş ətlərinin qanaması ağız boşluğu sağlamlığının tez-tez rast gəlinən, lakin ciddi bir siqnalıdır. Bir çox insan bu vəziyyəti laqeyd yanaşsa da, qanayan diş ətləri əksər hallarda altında yatan sağlamlıq problemlərinin göstəricisi ola bilər. Dünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatlarına görə, böyüklərin əhəmiyyətli bir hissəsi həyatlarının müəyyən bir dövründə diş əti qanaması ilə üzləşir. Bu vəziyyət, sadə bir fırçalama zamanı yaranan narahatlıqdan daha böyük fəsadlara yol aça bilər. Sağlam diş ətləri ağız boşluğu sağlamlığının təməlidir və onların vəziyyəti ümumi bədən sağlamlığı ilə birbaşa əlaqəlidir. Bu simptomun əhəmiyyətini dərk etmək və ona qarşı düzgün addımlar atmaq vacibdir. Qanayan diş ətlərinin səbəbləri müxtəlifdir və hər bir hal fərdi yanaşma tələb edir.

Diş əti qanamasının əsas səbəbləri hansılardır?

Diş ətlərinin qanaxması müxtəlif səbəblərdən yarana bilər və bu problemin düzgün müalicəsi üçün əsas amillərin müəyyən edilməsi vacibdir.

Periodontal xəstəliklər diş ətinin qanaması hallarının ən geniş yayılmış səbəbidir. Gingivit və periodontit kimi xəstəliklər bakterial plak və tartarın diş ətlərində yığılması nəticəsində yaranır. Bu prosesdə diş ətləri iltihablı vəziyyətə düşür və həssaslaşaraq qanaxma eğilimi göstərir.

Damaq qanaması da daxil olmaqla ağız boşluğundaki qanaxmaların digər əsas səbəbləri:

• Yanlış diş fırçalama texnikası və sərt tüklü fırça istifadəsi

• Diş daşı və plak yığılması nəticəsində yaranan mexaniki təhriş

• Vitamin çatışmazlıqları, xüsusilə C vitamini defisiti

• Hormonal dəyişikliklər zamanı ağız boşluğu toxumasının həssaslaşması

• Diabetes mellitus kimi sistemik xəstəliklərin diş ətinə təsiri

• Antikoaqulyant dərmanların istifadəsi zamanı qanaxma eğiliminin artması

Mexaniki zədələr də diş ətinin qanaması səbəblərindən biridir. Sərt qidaların qəbulu, yanlış diş ipi istifadəsi və ya kəskin cisimlərlə diş ətlərinin zədələnməsi qısamüddətli qanaxmalara yol açır.

Ağır periodontal xəstəliklər halında qanaxma müntəzəm xarakter alır və ağrı hissi ilə müşayiət olunur. Bu vəziyyətdə diş ətləri şişir, qırmızılaşır və toxunmaya qarşı həssaslaşır.

Həkim müayinəsi vacib olan hallar:

• Uzunmüddətli və mütəmadi qanaxma

• Ağrı və şişkinlik əlamətləri

• Pis ağız qoxusu ilə müşayiət olunan qanaxma

• Diş yerlərinin dəyişməsi

Hamiləlik Dövründə Diş Əti Qanaması Niyə Artır?

Hamiləlik dövründə qadın orqanizmində baş verən hormon dəyişiklikləri diş ətlərinin qanaxmasında əsas rol oynayır. Progesteron və estrogen hormonlarının səviyyəsindəki kəskin artım periodontal toxumalarda iltihab proseslərinin inkişafına səbəb olur. Bu hormonlar qan dövranını sürətləndirərək diş ətlərinin bakteriyalara qarşı həssaslığını artırır.

Hamiləlik gingiviti olaraq bilinən bu vəziyyət adətən ikinci trimestrdə daha intensiv şəkil alır:

• Östrojen hormonu diş ətlərində qan damarlarının genişləməsinə səbəb olur

• Progesteron bakterial toksinlərə qarşı iltihab reaksiyasını gücləndirir

• Dişlərdəki plak təbəqəsi artıq hormon təsiri altında daha aqressiv təsir göstərir

• İmmun sistemin zəifləməsi ağız boşluğundağı patogen mikroorqanizmlərin çoxalmasına şərait yaradır

Klinik müşahidələr göstərir ki, hamilələrin 75%-də müxtəlif dərəcədə gingivit əlamətləri müşahidə olunur. Diş ətlərində qırmızılaşma, şişkinlik və toxunma zamanı qanaxma bu prosessin əsas göstəriciləridir. Hamiləlik dövründə artan qida ehtiyacı və yeməklərin tezliyinin artması da ağız gigiyenasının pisləşməsinə töhfə verir.

Diş Əti Problemlərinin Qarşısını Necə Almalı?

Diş əti problemlərinin qarşısının alınması düzgün gigiyena qaydalarına riayət etmək və müntəzəm profilaktik tədbirlərin həyata keçirilməsi ilə mümkündür. Stomatologiya sahəsində uzun illər təcrübəmiz göstərir ki, diş qanamasının qarşısını almaq üçün gündəlik ağız bakımının düzgün təşkili kritik əhəmiyyət daşıyır.

Profilaktik tədbirlər aşağıdakı qaydaları əhatə edir:

• Günün iki dəfə düzgün diş fırçalama texnikasının tətbiqi

• Diş arası təmizlik üçün diş ipindən istifadə

• Antibakterial ağız yuyucularının müntəzəm istifadəsi

• Yumuşaq diş fırçalarına üstünlük verilməsi

• Düzgün qidalanma rejiminə riayət edilməsi

Uşaqlarda diş əti şişməsi çox vaxt yanlış ağız gigiyenası və ya fiziologik dəyişikliklər nəticəsində meydana gəlir. Pediatrik stomatologiya təcrübəmiz göstərir ki, körpə yaşlarından başlayaraq düzgün diş bakım vərdişlərinin formalaşdırılması gələcək problemlərin qarşısını alır. Uşaqlarda diş əti şişməsi hallarında erkən müdaxilə və müvafiq müalicə yanaşması həlledici rol oynayır.

Gündəlik ağız bakımı üçün tövsiyə edilən addımlar:

1. Səhər yemək çoxdan sonra diş fırçalanması

2. Axşam yemək sonrası təmizlik prosedurları

3. Şəkər qəbulunun məhdudlaşdırılması

4. Hər 3 ayda bir diş fırçasının dəyişdirilməsi

5. Mütəxəssis nəzarəti altında 6 aylıq müayinələr

Diş əti problemlərinin effektiv qarşısının alınması üçün sigara məmulatlarının istifadəsindən imtina edilməsi, stressi azaltmaq üçün tədbirlərin görülməsi və vitaminlə zəngin qidaların daxil edilməsi vacibdir. Müntəzəm stomatolog müayinələri erken diaqnoz qoyulmasına və vaxtında müalicəyə başlanmasına imkan verir.

Qanlayan Diş Ətlərinin Ev Şəraitində Müalicəsi Mümkündürmü?

Diş əti qanaması yaşayan şəxslər müxtəlif ev müalicə üsulları ilə simptomları azalda bilər. Bu təbii yanaşmalar gingivit və periodontal problemlər zamanı faydalı nəticələr verir.

Duzlu su ilə qarqara üsulu

Duzlu su qarqarası ağız boşluğundaki bakteriyaların sayını azaldaraq iltihabi prosesləri yatırır. Bu üsulun antibakterial təsiri diş ətlərindəki qıcıqlanmanı ciddi şəkildə azaldır.

• Bir stəkan ilıq suya yarım çay qaşığı duz qarışdırın

• Gündə 2-3 dəfə 30 saniyə ərzində qarqara edin

• Müalicə müddətində duzun konsentrasiyasını artırmayın

Aloe vera istifadəsi

Aloe vera gelinin antimikrobial və iltihab əleyhinə xüsusiyyətləri diş əti toxumalarının bərpasını sürətləndirir. Bitkinin tərkibindəki polisaxaridlər yaralanma bölgələrində təmirləyici proses yaradır.

• Təmiz aloe vera yarpağından gel çıxarın

• Gələcək həttə qarışıqlar olmadan diş ətlərinə tətbiq edin

• Günün iki vaxtı 10 dəqiqə ərzində təsir etdirin

Digər təbii müalicə üsulları

Bitki mənşəli üsullar gingival toxumalardaki qan dövranını yaxşılaşdırır. Bu alternativ müalicə forma çərçivəsində nəzərə alınmalıdır.

• Çay ağacı yağı damlası ilə diş fırçalama

• Kurkuma tozunun qatık ilə qarışıq halında tətbiqi

• Limon şirəsi və balın birlikdə istifadəsi

Çobanyastığı dəmləməsi ilə qarqara

Çobanyastığı bitkisi güclü antispazmatik və yaraltmaqarşı təsirə malikdir. Bu bitki ekstraktı diş əti iltihabında xüsusilə effektiv nəticə göstərir.

• İki çay qaşığı qurudulmuş çobanyastığını 200 ml qaynar su ilə dəmləyin

• 15 dəqiqə süzülmə müddəti saxlayın

• Gündə üç dəfə qarqara edərək tətbiq edin

Kokos yağı ilə 'oil pulling' (yağ çəkmə) üsulu

Oil pulling üsulu ağız mikrobiomunun balansını bərpa edərək patogen bakteriyaların sayını azaldır. Kokos yağının laurik turşusu məzmunu antimikrobial spektr genişləndirir.

• Bir çay qaşığı kokos yağını ağızda 15-20 dəqiqə tutun

• Yağı diş aralarında hərəkət etdirin

• Proseduru boş mədə üzərində həyata keçirin

• İstifadədən sonra ağzı ilıq su ilə çayın

Sağlam qidalanma və vitaminlərin rolu

Diş əti sağlamlığı üçün C vitamini və folik turşunun çatışmazlığı ciddi problemlər yaradır. Qidanın tərkibindəki antioksidantlar periodontal toxumaların regenerasiyasına birbaşa təsir göstərir.

• Narenciyə meyvələrində vitamin C konsentrasiyası yüksəkdir

• Yaşıl yarpaq tərəvəzlər folik turşu mənbəyidir

• Balıq məhsulları omega-3 yağ turşularını təmin edir

Diş Əti Qanamasında İstifadə Edilən Dərman Preparatları

Əczaxanalardan əldə edilə bilən dərman preparatları diş əti qanamasının müalicəsində mərkəzi rol oynayır. Antiseptik rinslər, antimikrobial məlhəmlər və fitoterapevtik preparatlar bu sahədə ən çox istifadə olunan məhsullardır. Professional praktikamızda müşahidə etdiyimiz nəticələr göstərir ki, düzgün seçilmiş preparatlar 2-3 həftə ərzində nəzərəçarpacaq təkmilləşmə təmin edir.

Aşağıdakı cədvəl müxtəlif dərman qruplarının təsir mexanizmlərini və əsas istifadə sahələrini əks etdirir:

Kombinasiya terapiyasının tətbiqi xüsusilə effektli nəticələr verir. Xlorheksidinin həlulları ilə başlanılan müalicə prosesi daha sonra bitki mənşəli preparatlarla dəstəklənir. Fluorlu pastalar və antiseptik məhlulların birgə istifadəsi patogen mikroflora üzərində sinergist təsir göstərir.

Hazırkı klinik təcrübə göstərir ki, səhər və axşam tətbiq edilən 0,12% xlorheksidin məhlulu ən yüksək terapevtik nəticə təmin edir. Bu konsentrasiya diş əti toxumasında optimal antimikrobial mühit yaradır və qanama intensivliyini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.