Özünə Hörmətin Əsas Xüsusiyyətləri
🔹 Özünə inam – İnsan öz qabiliyyətlərinə inanır və özünü dəyərli hiss edir.
🔹 Müsbət daxili dialoq – Özünü sərt tənqid etmədən səhvləri qəbul edə bilir.
🔹 Başqalarının rəylərindən asılı olmamaq – İnsan öz dəyərini başqalarının təsdiqinə bağlamır.
🔹 Məsuliyyətli davranış – Şəxsi qərarların və nəticələrin məsuliyyətini qəbul edir.
🔹 Şəxsi sərhədlər – İnsan başqalarına "yox" deməyi və şəxsi sərhədlərini qorumağı bacarır.
🔹 Özünü və başqalarını olduğu kimi qəbul etmək – Başqalarını və özünü olduğu kimi qiymətləndirir, mükəmməl olmağa çalışmır.
Özünə Hörmətin Tipləri
1. Sağlam Özünə Hörmət (Healthy Self-Esteem)
✅ İnsan öz dəyərini bilir, amma özünü başqalarından üstün hesab etmir.
✅ Səhvlərini qəbul edir və onlardan öyrənir.
✅ Tənqid qarşısında emosional olaraq çökmür.
✅ Özünü inkişaf etdirmək üçün motivasiyası var.
2. Aşağı Özünə Hörmət (Low Self-Esteem)
❌ İnsan özünü kifayət qədər dəyərli hiss etmir.
❌ Başqalarının rəylərindən çox təsirlənir.
❌ Səhvlərinə görə özünü sərt tənqid edir.
❌ Qərar verməkdə çətinlik çəkir və başqalarının təsiri altında qalır.
❌ Münasibətlərdə tez-tez qurban rolunda olur.
3. Süni Yüksək Özünə Hörmət (Fragile/Inflated Self-Esteem)
⚠️ İnsan özünü başqalarından üstün hiss edir və daim tərif və təsdiq axtarır.
⚠️ Tənqid və uğursuzluq qarşısında aqressiv və ya müdafiəçi davranır.
⚠️ Həddindən artıq mükəmməllikçi və tələbkar olur.
⚠️ Başqaları ilə rəqabət etməyə həddindən artıq meyilli olur.
Özünə Hörmətin Formalaşmasına Təsir Edən Faktorlar
1️⃣ Uşaqlıq Dövrü və Valideyn Münasibətləri – Sevgi, qayğı və dəstək alan uşaqlar sağlam özünə hörmət inkişaf etdirirlər.
2️⃣ Sosial Münasibətlər – Dostlar, iş yoldaşları və ətraf mühit insanın özünə hörmətini təsir edə bilər.
3️⃣ Akademik və Peşə Uğurları – İnsan uğurlar qazandıqca özünə inamı artır.
4️⃣ Şəxsi Təcrübələr – Uğursuzluq və ya uğurlar insanın özünə olan münasibətini dəyişə bilər.
5️⃣ Müqayisələr və Sosial Media – Başqaları ilə müqayisə edərək öz dəyərini aşağı hiss etmək özünə hörməti zəiflədə bilər.
Özünə Hörməti Artırmaq Üçün Praktik Yollar
1. Mənfi Daxili Dialoqu Dayandırın
🚫 "Mən bacarıqsızam", "Mən dəyərsizəm" kimi ifadələri "Mən öyrənirəm", "Mən özümə dəyər verirəm" kimi dəyişdirin.
2. Səhvləri Qəbul Edin və Özünüzə Şəfqətlə Yanaşın
💡 Hər insan səhv edir. Səhvləri inkişaf üçün fürsət kimi görmək daha sağlamdır.
3. Öz Güclü Cəhətlərinizi Tanıyın
📝 Öz bacarıqlarınızı və müsbət keyfiyyətlərinizi bir yerə yazın və onları tez-tez xatırlayın.
4. Sağlam Sərhədlər Qoyun
✅ Başqalarına "yox" deməyi öyrənin və sizi narahat edən münasibətləri məhdudlaşdırın.
5. Özünüzü Başqaları ilə Müqayisə Etməyin
🔹 Hər kəsin həyatı fərqlidir və sosial mediada görünənlər həmişə reallığı əks etdirmir.
6. Kiçik Uğurlarınızı Qeyd Edin
🏆 Hər gün etdiyiniz kiçik uğurları qeyd edin və özünüzü təbrik edin.
7. Özünüzə Qayğı Göstərin
🧘♀️ Sağlam qidalanmaq, fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq, meditasiya və rahatlıq üçün vaxt ayırmaq özünə hörməti gücləndirir.
8. Pozitiv İnsanlarla Əhatə Olunun
🤝 Sizə dəstək verən, sizi motivasiya edən insanlarla vaxt keçirin və sizi aşağılayan münasibətlərdən uzaq durun.
Özünə Hörmət və Özünə Şəfqət Arasındakı Fərqlər
Özünə HörmətÖzünə Şəfqət
İnsan öz dəyərini qəbul edir və qiymətləndirir.İnsan özünə qarşı anlayışlı və mehriban yanaşır.
Uğur və nailiyyətlərdən təsirlənə bilər.Həyatda uğursuzluqlarla da barışa bilir.
Başqalarının fikirlərindən müəyyən qədər təsirlənə bilər.Başqalarının təsdiqinə ehtiyac duymur.
Səhvlər bəzən özünə inamı zəiflədə bilər.Səhvləri qəbul edərək onlardan öyrənir.
Daha çox öz bacarıqları və uğurları üzərində qurulub.Özünü olduğu kimi dəyərli hiss edir.
Sağlam psixoloji balans üçün özünə hörmət və özünə şəfqət birlikdə inkişaf etdirilməlidir.
Nəticə
Özünə hörmət insanın öz dəyərini tanıması və qəbul etməsi ilə bağlıdır. Sağlam özünə hörmət insanın emosional dayanıqlığını artırır və həyatda daha uğurlu olmasına kömək edir. Aşağı özünə hörmət isə depressiya, anksiyete və motivasiya çatışmazlığına səbəb ola bilər.
