Poliplərin Ən Çox Rast Gəlinən Növləri
Kolorektal Poliplər:
Bağırsaqlarda yaranan poliplər.
Əsasən kolonoskopiya zamanı aşkar edilir.
Xərçəng riski daşıyan növlərə rast gəlinə bilər.
Burun Polipləri:
Burun boşluğunda və ya sinuslarda əmələ gəlir.
Allergiya və ya iltihab səbəbindən yaranır.
Uterus (Endometrial) Poliplər:
Uterusun (uşaqlığın) daxili qatında inkişaf edir.
Hormonlarla əlaqəli ola bilər.
Mədə Polipləri:
Mədənin daxili qatında yaranır.
Helicobacter pylori infeksiyası ilə əlaqəli ola bilər.
Sidik Kisəsi Polipləri:
Sidik kisəsinin daxili divarında yaranır.
Nadir hallarda rast gəlinir.
Poliplərin Səbəbləri
Poliplərin dəqiq səbəbi tam məlum deyil, lakin aşağıdakı faktorlar onların yaranma riskini artırır:
Genetik Meyllilik:
Ailədə polip və ya xərçəng tarixi olanlarda daha çox rast gəlinir.
Xroniki İltihab:
Xroniki iltihablı xəstəliklər (məsələn, iltihablı bağırsaq xəstəliyi).
Hormonlar:
Uterus polipləri estrogen hormonunun artıqlığı ilə əlaqəli ola bilər.
Yaşlanma:
Yaş artdıqca poliplərin yaranma riski artır.
Yüksək Yağlı Pəhriz:
Xüsusilə kolorektal poliplər üçün risk faktoru.
Poliplərin Semptomları
Poliplərin əksəriyyəti simptomsuz olur və təsadüfən tibbi müayinələr zamanı aşkar edilir. Lakin bəzi hallarda aşağıdakı simptomlar ortaya çıxa bilər:
1. Kolorektal Poliplərin Semptomları:
Nəcisdə qan.
Qəbizlik və ya diareya.
Qarın ağrısı və ya şişkinlik.
2. Burun Poliplərinin Semptomları:
Nəfəs alma çətinliyi.
Tez-tez burun tutulması.
İy və ya dad hissinin itirilməsi.
Tez-tez burun axıntısı.
3. Uterus Poliplərinin Semptomları:
Menstruasiya xaricində qanaxma.
Ağır və ya nizamsız menstruasiya.
Cinsi əlaqə zamanı qanaxma.
Hamilə qalmaqda çətinlik.
4. Mədə Poliplərinin Semptomları:
Mədə ağrısı və ya narahatlıq.
Bulantı və ya qusma.
Şişkinlik və ya həzm problemləri.
5. Sidik Kisəsi Poliplərinin Semptomları:
Sidikdə qan (hematuriya).
Sidik edərkən yanma və ya ağrı.
Poliplərin Diaqnostikası
Polipləri aşkar etmək üçün aşağıdakı tibbi testlər və prosedurlar istifadə olunur:
Kolonoskopiya:
Kolorektal polipləri təsbit etmək üçün bağırsaq daxilini görselleştirir.
Histeroskopiya:
Uterus poliplərini aşkar etmək üçün histeroskop vasitəsilə uşaqlıq daxili müayinə edilir.
Ultrasəs:
Uterus və ya digər orqanlarda polipləri müəyyən etmək üçün.
Endoskopiya:
Mədə poliplərini aşkar etmək üçün mədə daxilini görselleşdirir.
Burun Endoskopiyası:
Burun və sinus poliplərini yoxlamaq üçün.
Biopsiya:
Polipdən götürülən nümunə xərçəng hüceyrələrinin olub-olmadığını müəyyən etmək üçün laboratoriyada yoxlanılır.
Poliplərin Müalicəsi
1. Cərrahi Müdaxilə
Polipektomiya:
Kolonoskop və ya histeroskop vasitəsilə poliplərin çıxarılması.
Burun Polipləri Cərrahiyyəsi:
Endoskopik sinus cərrahiyyəsi ilə poliplərin çıxarılması.
Geniş Cərrahi Müdaxilə:
Xərçəngə çevrilmə riski yüksək olan poliplər üçün tətbiq edilir.
2. Dərman Müalicəsi
Anti-İnflamator Dərmanlar:
Burun polipləri üçün steroid spreyləri və ya həblər.
Hormon Müalicəsi:
Uterus polipləri üçün hormon səviyyələrini tənzimləmək.
3. Təqib və İzləmə
Poliplərin kiçik və simptom vermədiyi hallarda müntəzəm tibbi müayinələrlə izlənməsi tövsiyə edilir.
Polip Əməliyyatı
Hazırlıq:
Əməliyyatdan əvvəl qan testləri və görüntüləmə prosedurları aparılır.
Əməliyyatdan bir neçə saat əvvəl yemək və içmə qadağan olunur.
Prosedur:
Polipektomi adlanan əməliyyat üsulu ilə poliplər çıxarılır.
Əməliyyat, istifadə olunan metoda görə, lokal və ya ümumi anesteziya altında həyata keçirilir.
Bərpa:
Çox hallarda xəstə eyni gün evə buraxılır.
1-2 həftə ərzində tam bərpa müşahidə edilir.
Poliplərin Qarşısını Almaq Üçün Tövsiyələr
Sağlam Pəhriz:
Liflə zəngin qidalar, meyvə və tərəvəzlər yeyin.
Siqaret Çəkməyin:
Xüsusilə burun və kolorektal poliplərin riskini azaldır.
Alkoqoldan Çəkinin:
Mədə poliplərinin yaranma riskini azaldır.
Müntəzəm Tibbi Müayinələr:
Risk qrupundakı şəxslər üçün erkən diaqnoz vacibdir.
Stressin İdarə Edilməsi:
Stress immun sistemini zəiflədərək poliplərin inkişafına təsir göstərə bilər.
Nəticə
Poliplər əsasən xoşxassəli olsalar da, müəyyən hallarda xərçəng riskini artıra bilər və ya narahatlıq yarada bilər. Müntəzəm tibbi müayinələr və erkən müdaxilə poliplərin idarə edilməsində mühüm rol oynayır. Polip simptomları ilə qarşılaşdığınız zaman vaxtında həkimə müraciət etmək vacibdir. Düzgün diaqnoz və müalicə ilə poliplərin yaratdığı narahatlıqlar effektiv şəkildə aradan qaldırıla bilər.
