Qərar Vermə Nədir?
Qərar vermək, bir insanın müəyyən bir vəziyyətdə bir seçim etmək və ya fərqli variantlardan birini seçmək üçün düşüncə və qiymətləndirmə prosessidir. Bu, fərdi həyatın hər sahəsinə təsir göstərir: iş, sosial münasibətlər, maliyyə və sağlamlıq kimi.
Qərar vermə prosesi bir neçə mərhələdən ibarət ola bilər:
Problemi Tanımaq:
İlk olaraq, qərar vermək istədiyiniz problemi və ya vəziyyəti başa düşməlisiniz. Bu mərhələdə məqsədinizin nə olduğunu müəyyənləşdirmək vacibdir.
Variantları Yaratmaq:
Mümkün olan fərqli variantları və ya seçimləri nəzərdən keçirmək. Bu mərhələdə ən çox seçim və ehtimallar üzərində düşünülür.
Seçimləri Qiymətləndirmək:
Hər bir variantın müsbət və mənfi tərəfləri qiymətləndirilir. Risklər, faydalar, ehtimallar və təsirlər nəzərə alınır.
Qərar vermək:
Seçim edilir və qərar qəbul olunur. Bu mərhələdə daha əvvəlki mərhələlərdən əldə edilən məlumatlar və dəyərlər əsas rol oynayır.
Əməliyyata Keçmək və İzləmək:
Qərar qəbul edildikdən sonra tətbiq edilir və nəticələr izlənir. Əgər lazım gələrsə, qərar yenidən nəzərdən keçirilə bilər.
Qərar Vermənin Psixoloji Aspektləri:
Düşüncə və Analiz:
Rasional düşüncə və analitik qiymətləndirmə qərar vermədə əsasdır. İnsanlar müəyyən bir vəziyyəti daha aydın və obyektiv şəkildə qiymətləndirmək üçün məlumatları analiz edirlər.
Duyğular və İntuisiyanın Rolunu Anlamaq:
Bəzən insanlar emosional vəziyyətlərinə və ya intuisiyalarına əsaslanaraq qərar verirlər. İntuitiv qərar vermə, bəzən münasibətlərin, çətin anların və ya insanın daxili səslərinin təsiri ilə yaranır.
Qərarların Təhlükəli və Güvənli Tərəfləri:
Bəzi qərarlar yüksək riskli və yüksək təzyiqli ola bilər, bəziləri isə çox sadə və az təhlükəlidir. Təhlükəsiz qərar vermək əmniyyəti təmin edir, lakin yüksək riskli qərarlar daha çox daha çox yenilik və ya daha yüksək nəticələr gətirə bilər.
Konsentrasiya və Fokuslanma:
Qərar vermə prosesi zamanı konsentrasiya çox vacibdir. İnsanlar öz seçimlərini qiymətləndirərkən yığılmış məlumatlar və ya fokuslanma problemi ilə qarşılaşa bilərlər.
Qərar Vermə Prosesində qarşılaşılan Çətinliklər:
Əlavə Seçimlər və Yaddaş Sıxıntıları:
Çox seçim olduğu zaman insan daha çox düşünür və çətinliklə seçir. Bu vəziyyətə seçimlər problemləri deyilir.
Qərarsızlıq və Aşağı Özünə Hörmət:
Bəzən insanlar qərar vermə zamanı özünə inamsızlıq və qərarsızlıq yaşayır. Bu, uzun müddət qərar verməməyə və ya qərardan sonra təkrarlanan şübhələrə səbəb ola bilər.
Qərarın Təzyiqinə Təbii Olmaq:
Qərarların alınması zamanı insanlar stress, narahatlıq və ya qorxu hissi keçirə bilərlər. Zaman təzyiqi və yüksək gözləntilər də qərar vermə prosesini çətinləşdirə bilər.
Gələcək Nəticələrin Təsiri:
İnsanlar bəzən gələcəkdə baş verəcək nəticələrdən çox narahat ola bilər, bu da onları böyük qərarları qəbul etməkdə çətinləşdirə bilər.
Qərar Vermə Strategiyaları:
Fərdi Prioritetlər və Dəyərlər:
Qərar vermə prosesində öz dəyərləriniz və prioritetlərinizi müəyyənləşdirin. Məqsədlərinizin nə olduğunu başa düşmək və onları nəzərə almaq qərarınızı daha doğru və mənalı edəcək.
Pros və Kontrasın Qiymətləndirilməsi:
Seçimlərinizi qiymətləndirərkən müsbət və mənfi tərəfləri yazaraq daha aydın düşünə bilərsiniz. Bu, beyninizin bütün məlumatları yığmaq və daha balanslı qərar vermək üçün yaxşı bir üsuldur.
Riskləri və Ehtimalları Qiymətləndirmək:
Riskləri və ehtimalları qiymətləndirmək, gələcəkdəki nəticələr haqqında daha yaxşı fikir əldə etməyə kömək edər. Bu, xüsusən daha böyük və həyati qərarlarla bağlı vacibdir.
Yardım və Rəy Almaq:
Başqalarının fikirlərini dinləmək və güvənli məsləhətlər almaq da qərar vermə prosesini daha asan və düzgün edə bilər. Müxtəlif perspektivlər insanın öz qərarını daha düşünülmüş bir şəkildə qəbul etməsinə kömək edə bilər.
Kiçik Addımlar Atmaq:
Böyük qərarları qəbul etməzdən əvvəl, kiçik addımlarla başlamaq yaxşıdır. Bu, qərarın nəticələrini və potensial problemləri daha yaxşı qiymətləndirməyə imkan verir.
Son Söz:
Qərar vermə, həyatın hər sahəsində mühüm bir bacarıqdır. Hər bir qərar, özünə inam və gələcək nəticələrə qarşı məsuliyyət hissi ilə əlaqəlidir. Analitik düşüncə, emosional tələblər və praktik yanaşmalar ilə düzgün qərar vermək, həyatda irəliləməyinizi və məqsədlərinizə çatmanızı təmin edəcək.
