Skoliozun Növləri
İdiopatik Skolioz:
Ən çox yayılmış növüdür (80%-dən çox).
Əsasən yeniyetməlik dövründə yaranır və səbəbi tam məlum deyil.
Anadangəlmə Skolioz:
Onurğanın anadangəlmə qüsurları nəticəsində yaranır.
Doğuşdan mövcud olur.
Neyromuskulyar Skolioz:
Əzələ və sinir problemləri ilə əlaqədardır (məsələn, serebral iflic və ya əzələ distrofiyası).
Bədən balansını qorumaqda çətinlik yaradır.
Degenerativ Skolioz:
Əsasən yaşlı insanlarda müşahidə edilir.
Onurğanın aşınması və ya osteoartrit səbəbindən yaranır.
Funksional Skolioz:
Onurğada struktur problem yoxdur, lakin bədənin digər problemləri (məsələn, ayaq uzunluğundakı fərqlər) səbəbindən yaranır.
Skoliozun Əlamətləri
Asimmetriya: Çiyinlər və ya ombalar fərqli səviyyələrdə ola bilər.
Bir tərəfə əyilmə: İnsan bir tərəfə doğru əyilmiş görünə bilər.
Qabarıqlıq: Onurğa əyilməsi səbəbindən qabırğa qabarıqlığı meydana çıxa bilər.
Arxa ağrısı: Xüsusilə böyüklərdə uzun müddətli skolioz ağrılara səbəb ola bilər.
Hərəkət məhdudiyyəti: Şiddətli hallarda hərəkət diapazonunda məhdudiyyətlər ola bilər.
Skolioz Diaqnozu
Fiziki müayinə: Həkim arxa, çiyin və ombaların vəziyyətini müşahidə edir.
X-ray və ya MRT: Onurğanın əyriliyini və dərəcəsini dəqiq müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
Skoliozun dərəcəsi: Onurğa əyriliyi "Cobb metodu" ilə dərəcə olaraq ölçülür.
Yüngül: 10-20 dərəcə
Orta: 20-40 dərəcə
Şiddətli: 40 dərəcədən çox
Skoliozun İdarə Edilməsi və Müalicəsi
Skoliozun idarə edilməsi əyriliyin dərəcəsinə, yaşa və digər faktorlara bağlıdır. Müalicə üsulları:
1. İzləmə
Əyrilik 20 dərəcədən az olduqda istifadə edilir.
Uşaq və ya yeniyetmələrdə böyümə dövründə vəziyyətin pisləşib-pisləşmədiyini izləmək üçün mütəmadi rentgen müayinəsi tövsiyə olunur.
2. Korset Müalicəsi
Əyrilik 20-40 dərəcə arasındadırsa və xəstə hələ böyüyürsə, istifadə edilir.
Korset skoliozun pisləşməsinin qarşısını almağa kömək edir, lakin əyriliyi tam düzəltmir.
Gündəlik istifadə: Korsetin təsirli olması üçün tövsiyə olunan saatlarda taxılmalıdır (18-23 saat/gün).
3. Fizioterapiya və Reabilitasiya
Skolioz-spesifik məşqlər: Onurğa əzələlərini gücləndirmək və düzgün duruşu təşviq etmək üçün xüsusi hərəkətlər təyin olunur (Schroth metodu kimi).
Pilates və ya yoga: Bədənin elastikliyini və tarazlığını artırmağa kömək edir.
Masaj və manual terapiya: Ağrıları azaltmağa və əzələ gərginliyini azaltmağa kömək edə bilər.
4. Cərrahi Müalicə
Əyrilik 40-50 dərəcədən çox olduqda və ya sürətlə irəlilədikdə tövsiyə edilir.
Spinal fiksasiya: Metal çubuqlar və vintlər vasitəsilə onurğa düzəldilir.
Əməliyyat uzunmüddətli sabitlik təmin edə bilər və ağır əyriliklərin səbəb olduğu problemləri aradan qaldıra bilər.
5. Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri
Düzgün duruş: Gündəlik həyat tərzində düzgün oturma və duruş qaydalarına əməl etmək vacibdir.
Sağlam çəki: Artıq çəki onurğaya əlavə təzyiq yarada bilər, buna görə sağlam çəki saxlamaq tövsiyə olunur.
Fiziki aktivlik: Daimi hərəkət və idman, onurğa sağlamlığını qorumaq üçün faydalıdır.
6. Skoliozla Yaşamaq
Psixoloji dəstək: Xüsusilə yeniyetmələrdə özünə inamı artırmaq üçün emosional dəstək vacibdir.
Təhsil: Xəstəliyin təbiəti haqqında məlumatlı olmaq, müalicə prosesini anlamağa və idarə etməyə kömək edir.
Davamlı nəzarət: Hər 6-12 ayda bir mütəmadi həkim müayinəsi tövsiyə olunur.
Nəticə
Skoliozun düzgün müalicəsi və idarə edilməsi ilə çox insan normal bir həyat tərzi yaşaya bilər. Erkən diaqnoz və müntəzəm nəzarət, ağırlaşmaların qarşısını almaqda mühüm rol oynayır. Əgər sizdə və ya yaxınlarınızda skoliozdan şübhələnirsinizsə, bir ortoped və ya fizioterapevtlə məsləhətləşmək vacibdir.
