🧠 Uşaqlarda Özünə İnam Nədir?
Özünə inam — uşağın “Mən bacararam”, “Mən dəyərliyəm”, “Mənim fikrim əhəmiyyətlidir” kimi daxili güvən duyğusudur.
❗️Özünə inamın zəif olduğunu göstərən əlamətlər
DavranışAçıqlama
😔 Sıx-sıx “bacarmıram” deməsiYeni işlərdən əvvəlcədən imtina
😶 Söz almaqdan və ya cavab verməkdən çəkinməkMəktəbdə və ya qrupda passiv davranmaq
😟 Səhv etməkdən qorxmaqPerfeksionizm və ya təşəbbüsdən uzaq durmaq
👤 Tənqidi və utancaq davranmaq“Məni sevməzlər”, “Dostum yoxdur” fikirləri
🚫 Yaxşı nəticə əldə etsə belə özünü tənqid etmək“Sadəcə şanslı idim” deyə düşünmək
🧩 Uşaqlarda özünə inamın formalaşmasına təsir edən faktorlar
FaktorTəsiri
👪 Valideyn münasibətiDaim tənqid və ya müqayisə, uşağın özünü güvənsiz hiss etməsinə səbəb olur
🏫 Məktəb və müəllim roluTəşviq yoxdursa, uşaq özünü sinifdə dəyərsiz hiss edə bilər
👫 Sosial mühitQrupda qəbul edilməmək, lağ obyektinə çevrilmək özgüvəni zədələyir
📱 Texnologiya və sosial mediaÖzünü başqaları ilə müqayisə etmək uşağın dəyər hissini zəiflədir
🧠 Şəxsi temperamentHəssas və ya introvert uşaqlar özgüvəni daha asan itirə bilər
🔍 Ən çox hansı yaş dövrlərində görünür?
6–10 yaş: Məktəbə başlama və sosial qarşılaşdırmalar dövrü
11–14 yaş (orta məktəb): Kimlik axtarışı və bədən görüntüsü ilə bağlı narahatlıqlar
15+ yaş: Sosial status, dost çevrəsi və akademik performansla bağlı təzyiqlər
🛠️ Özünə inamı gücləndirmək üçün effektiv üsullar
1. 🌱 Uğurları və səyləri tanımaq
“Əla qiymət aldın” yox, “Çox çalışdın və nəticəsini gördün” demək
Səylərə diqqət yönəltmək, nəticəyə deyil
2. 🗣️ Qəbuledici və dəstəkləyici ünsiyyət
Uşaq səhv etdikdə təhdid və cəza deyil, anlayışlı dil istifadə etmək
“Yenə alınmadı?” yox, “Görək bu dəfə nə fərqli edə bilərik?” demək
3. 🧩 Qüvvətli tərəfləri ortaya çıxarmaq
Sənət, idman, musiqi, təqdimat… hər uşaqda bir parlayan sahə var
Uşağın özünü bacarıqlı hiss etdiyi sahəni gündəminə salmaq
4. 👂 Dinlənildiyini və dəyərli olduğunu hiss etdirmək
“Nə hiss edirsən?” və “Səncə necə etək?” kimi suallarla onun fikrini soruşmaq
Uşağın hisslərini təsdiqləmək: “Sənin üçün bu çətin olmuş ola bilər”
5. ✅ Kiçik və real məqsədlər
“Hər gün 1 səhifə kitab oxuyaq” → Uğur hissi yaradar
Çətin tapşırıqları kiçik hissələrə bölmək
👨👩👧 Valideynlərə tövsiyələr
Etməli olduqlarınızUzaq durmalı olduqlarınız
Gündəlik “Səni sevirəm və səninləyəm” mesajını verməkUşağı başqaları ilə müqayisə etmək
Uşağın fikrinə dəyər vermək“Səndən heç nə olmaz” kimi ifadələr
Bacarıqsızlıq hissini yumşaltmaq“Sən heç vaxt düz danışmırsan”, “Qardaşın bunu bacarır” tənqidləri
Müvəffəqiyyəti deyil, çalışmanı tərifləməkSəyləri yox saymaq
📘 Ev üçün sadə fəaliyyətlər
AktivlikMəqsəd
✍️ “Mənim bacardığım şeylər” siyahısıÖzünə dəyər hissini artırır
🎨 Özünü ifadə rəsmiUşaq necə göründüyünü və necə hiss etdiyini ifadə edir
💌 Güclü tərəflər məktubuValideynin uşağa yazdığı “Səninlə qürur duyuram çünki…” məktubu
🎭 Rol oyunlarıUşaq özünü fərqli rollarda sınayır və özünü güclü hiss edir
💬 Nəticə olaraq:
Uşaq özünü duyulduğunu, qəbul edildiyini və bacarıqlı olduğunu hiss etdikcə özünə inam formalaşır
Özünə inam problemi, dəyişə bilən və dəstək verilə bilən bir mövzudur
Ən güclü terapiya: sevgi, anlayış və davamlı diqqətdir
