1. Baş Barmaq Əmmə Nədir və Niyə Baş Verir?
📌 Baş barmaq əmmə, körpələrin və uşaqların əllərini ağızlarına apararaq barmaqlarını əmmə vərdişidir.
🔹 Refleks olaraq başlayır: Yeni doğulan körpələrdə sorma refleksi var və bu, ana südü əmmə instinktindən qaynaqlanır.
🔹 Özünü sakitləşdirmə üsuludur: Uşaqlar stres, yorğunluq və narahatlıq hiss etdikdə barmaq əmməklə sakitləşirlər.
🔹 Anadan ayrılma qorxusu: Uşaq anadan və ya baxıcıdan uzaq qaldıqda emosional rahatlıq üçün barmaq əmə bilər.
🔹 Diş çıxarma dövründə rahatlıq hissi verir: Diş çıxan körpələr diş əti qaşınmasını azaltmaq üçün baş barmaqlarını əmə bilərlər.
📌 Baş barmaq əmmə təbii refleks olsa da, müəyyən yaşdan sonra davam edərsə problemlərə səbəb ola bilər.
2. Baş Barmaq Əmmənin Təsirləri
✨ 0-3 yaş arası: Normal sayılır və uşaqların emosional rahatlıq üçün istifadə etdiyi təbii üsuldur.
🚨 3 yaşdan sonra davam edərsə: Çənə strukturu, diş forması və danışıq inkişafına təsir edə bilər.
🚨 5 yaşdan sonra: Daimi dişlər çıxmağa başladıqda çənə və diş problemlərinə səbəb ola bilər.
A. Fiziki Təsirlər
🔹 Diş və çənə quruluşuna təsir:
✅ Üst dişlər irəli çıxa bilər ("açıq dişləmə" problemi yaranır).
✅ Ağız və damaq forması düzgün inkişaf etməyə bilər.
✅ Çənə strukturu pozularaq gələcəkdə ortodontik müdaxiləyə ehtiyac yarana bilər.
🔹 Barmaq dərisi və dırnaqlara təsir:
✅ Daim barmaq əmmək dərinin qurumasına, çatlamasına və infeksiya riskinin artmasına səbəb ola bilər.
✅ Uzun müddət davam edərsə, barmağın forması dəyişə bilər.
📌 3-4 yaşdan sonra davam edən baş barmaq əmmə diş və çənə quruluşunda problemlərə yol aça bilər.
B. Psixoloji və Sosial Təsirlər
🔹 Özünəinam problemləri: Yaşı artan uşaq baş barmaq əmirsə, digər uşaqlar tərəfindən narahat edilə və ya lağa qoyula bilər.
🔹 Stress və narahatlıq əlaməti: Uşaqlar stres, qorxu və ya sıxıntı hiss etdikdə bu vərdişə daha çox yönələ bilərlər.
🔹 Diqqət yayınması: Məktəb yaşında olan uşaqlar dərs zamanı barmaq əmə bilər, bu da fokuslanmağa mane ola bilər.
📌 Uşaqlar məktəb dövründə bu vərdişi davam etdirdikdə sosial və psixoloji problemlərlə qarşılaşa bilərlər.
3. Baş Barmaq Əmməni Dayandırmaq Üçün Effektiv Metodlar
✨ Əgər uşaq 3-4 yaşdan sonra da bu vərdişi davam etdirirsə, yumşaq və müsbət yanaşmalarla onu bu vərdişdən uzaqlaşdırmaq mümkündür.
✅ 1. Alternativ Rahatlıq Üsulları Tapın
📌 Uşaq barmaq əmməyi sakitləşmək üçün edirsə, onu başqa yollarla rahatlaşdırın.
🔹 Rahatlaşdırıcı oyuncaqlar verin – Yumşaq oyuncaq və ya yorğan uşağa rahatlıq verə bilər.
🔹 Diş çıxaran uşaqlar üçün dişliklər təklif edin – Diş çıxarma prosesi səbəbindən barmaq əmə bilər.
🔹 Sakitləşdirici toxunma və qucaqlaşma – Uşaq ananın və ya atanın sevgisini hiss etdikdə daha az barmaq əmə bilər.
✅ 2. Mükafatlandırma Sistemi Qurun
📌 Uşaq barmaq əmməyi dayandırdıqda onu müsbət motivasiya ilə həvəsləndirin.
🔹 Mükafat cədvəli yaradın: Hər gün barmaq əmmədən keçirdiyi gün üçün kiçik ulduz və ya stikerlər verin.
🔹 Kiçik hədiyyələr verin: Məsələn, 1 həftə ərzində bu vərdişə davam etməsə, kiçik bir hədiyyə ilə təşviq edin.
🔹 "Böyük uşaq" konsepti yaradın: "Artıq böyümüsən, böyüklər barmaq əmmir" kimi müsbət yanaşmalar təsirli ola bilər.
📌 Uşağı qorxutmaq və ya cəzalandırmaq əvəzinə, müsbət yanaşma daha effektivdir.
✅ 3. Fiziki Maneələr Tətbiq Edin
📌 Bəzi uşaqlar üçün fiziki maneələr barmaq əmmə vərdişindən uzaqlaşmağa kömək edə bilər.
🔹 Barmağın üzərinə xüsusi təravətləndirici gel və ya limon suyu sürtmək – Uşağın barmağını əmməkdən çəkinməsinə kömək edə bilər.
🔹 Xüsusi əlcəklər və ya sarğılar taxmaq – Uşaq yatarkən barmağına əlcək və ya yüngül sarğı qoymaq bu vərdişi tədricən azaltmağa kömək edə bilər.
📌 Bu üsullar incə və müsbət şəkildə tətbiq edilməlidir ki, uşaq qorxmasın və stres yaşamasın.
✅ 4. Uşağın Baş Barmaq Əmməsinə Səbəb Olan Stres Faktorlarını Tapın
📌 Uşaq stresli vəziyyətlərdə bu vərdişi daha çox edə bilər.
🔹 Uşaq yeni bir mühitə keçibmi? (Bağça, məktəb və ya ailədə yeni uşaq doğulubmu?)
🔹 Sevgi və diqqətə ehtiyacı varmı?
🔹 Gecə qorxuları və ya ayrılma narahatlığı varmı?
📌 Əgər barmaq əmmənin arxasında emosional səbəblər varsa, problemi həll etmək üçün uşaqla mehriban ünsiyyət qurmaq vacibdir.
5. Nəticə: Baş Barmaq Əmməyi Necə Dayandırmaq Olar?
🎯 0-3 yaş arasında baş barmaq əmmə normaldır və narahatlıq doğurmur.
🎯 3-4 yaşdan sonra davam edirsə, yumşaq metodlarla uşağı bu vərdişdən uzaqlaşdırmaq lazımdır.
🎯 Mükafatlandırma və alternativ rahatlıq üsulları effektiv ola bilər.
🎯 Fiziki maneələr və davranış dəyişiklikləri ilə uşağı bu vərdişdən uzaqlaşdırmaq mümkündür.
🎯 Əgər 5 yaşdan sonra da davam edirsə, diş həkimi və ya uşaq psixoloqu ilə məsləhətləşmək faydalı ola bilər.
✨ Məqsəd uşağı qorxutmadan və stres yaratmadan bu vərdişi tədricən azaltmaqdır! 💙👶
