Beyin Sapının Hissələri
Beyin sapı üç əsas hissədən ibarətdir:
Uzunsov beyin (Medulla Oblongata):
Onurğa beyninin davamıdır.
Tənəffüs, ürək döyüntüsü və qan təzyiqinin tənzimlənməsi kimi həyati funksiyaları idarə edir.
Körpü (Pons):
Uzunsov beyin və orta beyin arasında yerləşir.
Hərəkət koordinasiyasını və yuxu-oyanma dövrünü tənzimləyir.
Beyin yarımkürələri ilə beyincik arasında siqnalların ötürülməsini təmin edir.
Orta beyin (Mesencephalon):
Görmə və eşitmə reflekslərini idarə edir (məsələn, gözlərin işığa reaksiyası).
Motor hərəkətlər və əzələlərin koordinasiyasına nəzarət edir.
Beyin Sapının Funksiyaları
Beyin sapı, həm motor, həm də sensor funksiyaların idarəsində həyati rol oynayır. Əsas funksiyaları aşağıdakılardır:
Həyati funksiyaların tənzimlənməsi
Tənəffüs: Nəfəs alıb-vermə ritmini tənzimləyir.
Ürək döyüntüsü və qan təzyiqi: Ürəyin fəaliyyətini və qan dövranını idarə edir.
Termorequlyasiya: Bədən istiliyini tənzimləyir.
Reflekslərin idarəsi
Udma, öskürmə, asqırma və qusma reflekslərinə nəzarət edir.
Sensor siqnalların ötürülməsi
Bədənin müxtəlif hissələrindən gələn sensor siqnalları beyinə ötürür.
Motor siqnalların ötürülməsi
Beyindən əzələlərə hərəkət siqnalları göndərir.
Şüur və yuxu tənzimlənməsi
Beyin sapı retikulyar formasiya vasitəsilə yuxu və oyanıqlıq vəziyyətini tənzimləyir.
Kranial sinirlərin çıxış nöqtəsi
Beyin sapından 10 cüt kranial sinir çıxır və bunlar baş və boyun bölgəsinin hissi və motor funksiyalarını idarə edir.
Beyin Sapı ilə Bağlı Xəstəliklər
Beyin sapı zədələnməsi və ya xəstəlikləri həyati təhlükə yarada bilər, çünki burada həyati funksiyalar tənzimlənir. Beyin sapı ilə əlaqəli bəzi xəstəliklər:
Beyin sapı iflici
Motor funksiyaların və reflekslərin ciddi şəkildə pozulmasına səbəb olur.
Beyin sapı şişləri
Bu bölgədə şişlər ciddi nevroloji simptomlara və həyati təhlükəyə səbəb ola bilər.
Beyin sapı infarktı (insult)
Beyin sapına qan axını kəsildikdə baş verir və tənəffüs və ürək fəaliyyətinin dayanmasına səbəb ola bilər.
Parkinson xəstəliyi
Orta beyindəki dopamin istehsal edən hüceyrələrin itkisi nəticəsində yaranır.
Skleroz və MS (Multiple Skleroz)
Beyin sapı bölgəsində sinir liflərinin zədələnməsi nəticəsində sensor və motor problemlər yarana bilər.
Beyin sapı ensefaliti
Beyin və beyin sapının iltihabı nəticəsində yaranan xəstəlik.
Beyin Sapı Zədələnməsinin Simptomları
Beyin sapı funksiyalarının pozulması ciddi simptomlarla özünü büruzə verə bilər:
Tənəffüs çətinlikləri
Ürək ritminin pozulması
Udqunma və danışma çətinlikləri
Koordinasiya pozğunluqları və hərəkət çətinliyi
Görmə və eşitmə problemləri
Baş gicəllənməsi və balanssızlıq
Şüur itirilməsi və komaya düşmə
Nəticə
Beyin sapı, insan orqanizminin yaşaması üçün həyati əhəmiyyət daşıyan funksiyaları idarə edən əsas sinir mərkəzidir. Onun zədələnməsi və ya xəstəlikləri ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Buna görə də, baş və boyun travmalarında və ya beyin sapı ilə əlaqəli simptomlar zamanı dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
