Disk Yırtığının Müalicə Yöntemləri
1. Qeyri-Cərrahi Müalicə
Qeyri-cərrahi yanaşmalar, disk yırtığı olan xəstələrin çoxu üçün effektivdir və ilk müalicə üsulu olaraq istifadə edilir. Bu üsullar əsasən ağrının idarə edilməsi, sinir təzyiqinin azalması və hərəkətliliyin artırılması məqsədini güdür.
İstirahət və Aktivlik Yönümlü Məşqlər:
Disk yırtığı olan şəxslər, ilk mərhələdə istirahət etməli və ağrıları yüngülləşdirmək üçün yüngül hərəkətlər və düzgün postur təklif olunur. Lakin uzun müddət yataqda qalmaqdan çəkinmək vacibdir, çünki aktivlik əzələlərin güclənməsinə və diskin təzyiqinin azalmasına kömək edir.
Fiziki Terapiya:
Fiziki terapiya, disk yırtığının müalicəsində mühüm rol oynayır. Terapiya, əzələləri gücləndirərək, sinirlərə olan təzyiqi azaltmağa kömək edir. Məşqlər, manipulyasiya və yüngül masajlar da əzələləri rahatlaşdıraraq ağrıları azaldır.
Ağrıkəsicilər və İltihabəleyhinə Dərmanlar:
Disk yırtığından yaranan ağrıları yüngülləşdirmək üçün analjeziklər və antiinflamatuar dərmanlar (NSAİİ) təyin edilə bilər. Bu dərmanlar, iltihabı azaldır və ağrıları yüngülləşdirir.
Steroidlər və Epidural İntratekal Dərmanlar:
Daha şiddətli ağrı hallarında, epidural steroid inyeksiyaları istifadə edilə bilər. Bu, diskin ətrafındakı iltihabı azaldır və sinirlərə olan təzyiqi yüngülləşdirir.
Sıxılma Müalicəsi:
Çəkilmə müalicəsi (spinal traction) diskləri genişləndirərək, sinir üzərindəki təzyiqi azalda bilər. Bu üsul bəzən qısa müddətli rahatlama təmin edir.
2. Cərrahi Müalicə
Cərrahi müdaxilə, qeyri-cərrahi müalicələrdən nəticə əldə etməyən və şiddətli ağrılar və ya sinir zədələnməsi (məsələn, hərəkət itkisi və ya hissiyat pozğunluqları) olan xəstələr üçün son çarə olaraq düşünülür. Cərrahiyyə, diskin fiziki olaraq çıxarılması və ya təmir edilməsi məqsədini güdür.
Cərrahi müalicə metodları arasında:
Mikrodisektomiya:
Mikrodisektomiya, disk yırtığı olan hissənin mikroskopik üsullarla çıxarılmasıdır. Bu prosedur, minimal invazivdir və xəstələr tez bir zamanda sağalır. Bu əməliyyatın məqsədi, yırtılmış diskin sinir üzərindəki təzyiqini azaltmaqdır.
Diskektomiya:
Bu əməliyyatda diskin zədələnmiş və ya yırtılmış hissəsi tamamilə çıxarılır. Bəzən disk yerinə protez disk yerləşdirilə bilər.
Laminektomiya:
Laminektomiya, onurğa beyininin bir hissəsinin çıxarılmasıdır, məqsəd sinir üzərindəki təzyiqi azaltmaqdır. Bu əməliyyat genellikle disk yırtığının irəlilədiyi hallarda istifadə edilir.
Spinal Fiksasiya və Yaşama Protezlər:
Əgər diskin çıxarılması sonrasında onurğanın sabitliyini təmin etmək lazımdırsa, onurğa fiksasiya əməliyyatları (yəni, dəmir çubuqlar və ya plitələr vasitəsilə sabitləşdirmə) tətbiq oluna bilər.
3. Alternativ Müalicə Yöntemləri
Bəzi xəstələr alternativ müalicə üsullarına da müraciət edirlər:
Akupunktur: Sinir ağrılarının yüngülləşdirilməsi üçün tətbiq oluna bilər.
Masaj və Manual Terapiya: Bu üsullar əzələlərdəki gərginliyi azaltmağa və qan dövranını yaxşılaşdırmağa kömək edir.
Ağrıkəsicilər və Bitki Mənşəli Məhsullar: Bəzi insanlar bitki mənşəli dərmanlardan və ağrıkəsicilərdən istifadə edərək rahatlama hissi əldə edirlər.
Disk Yırtığı Müalicəsində Bərpa Prosesi
Disk yırtığının müalicəsi həm fiziki, həm də psixoloji baxımdan bərpa dövrü tələb edir. Cərrahi müdaxilə və ya fiziki terapiya nəticəsində, xəstələr gündəlik həyatda daha rahat hərəkət etməyə başlayırlar. Lakin bərpa dövrü zamanı xəstələr müəyyən həyat tərzi dəyişiklikləri etməlidir:
Yüngül Fiziki Aktivliklər: Uzun müddət yatmaqdan və fiziki aktivlikdən qaçınmaq, əzələlərin zəifləməsinə səbəb ola bilər. Buna görə, bərpa dövrü boyunca yüngül məşqlər və hərəkətlər tövsiyə edilir.
Ağır Yükdən Qaçınmaq: İlk aylarda ağır əşyaların qaldırılmasından çəkinmək və bədənin zədələnmiş hissəsinə əlavə təzyiq yaratmamaq vacibdir.
Fiziki Terapiyanın Davamlılığı: Bərpa prosesini sürətləndirmək və əzələləri gücləndirmək üçün fiziki terapiyanın davamlı olması çox önəmlidir.
Nəticə
Disk yırtığı müalicəsi, əlamətlərin şiddətinə, xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə və diskin yırtılma yerinə görə dəyişir. İlk növbədə qeyri-cərrahi müalicə üsulları tətbiq edilir, amma əgər nəticə əldə olunmazsa, cərrahi müdaxilə müzakirə edilə bilər. Hər iki halda da, müalicə və bərpa dövrü boyunca düzgün yanaşmalar və həyat tərzi dəyişiklikləri, xəstənin sağalmasına kömək edəcəkdir.
