🧠 Lenfödem nədir və necə yaranır?
Limfa sistemi – bədənin immun və drenaj sistemidir. Bu sistemdəki damarlar limfa mayesini (toxumalardan gələn artıq maye və zülalları) toplayaraq qan dövranına geri qaytarır. Əgər bu sistemdə zədə, əməliyyat, şüa və ya doğuşdan gələn inkişaf çatışmazlığı varsa, limfa axını ləngiyir və lenfödem inkişaf edir.
🔍 Lenfödemin səbəbləri
Birincili Lenfödemİkincili Lenfödem
Genetik və doğuşdan gələn limfa sistemi zəifliyiƏməliyyat (məs. döş xərçəngi sonrası qol ödemi)
Uşaqlıq və yeniyetməlikdə başlayırRadioterapiya, infeksiya, travma, parazitlər
📋 Lenfödemin simptomları
Ayaq və ya qolda şişkinlik və gərginlik hissi
Ağır və sərt hiss olunan qol/ayaq
Dərinin qalınlaşması və bərkiməsi
Paltarda və ya ayaqqabıda sıxlıq hissi
Azalmış hərəkətliliq və çeviklik
Qıcolma, qızartı, infeksiyaya meyillilik (sellülit riski)
🩺 Fiziki Müalicə (Fizioterapiya) və Masaj
Lenfödemin əsas müalicəsi Kompleks Dekonjestiv Terapiya (CDT) adlanır. Bu 4 əsas mərhələdən ibarətdir:
🔹 1. Manual Limfa Drenaj Masajı (MLD)
✅ Nədir?
Əllə, çox yüngül təzyiqlə limfa axınının stimullaşdırılması və limfa mayesinin sağlam bölgələrə yönləndirilməsidir.
✅ Niyə faydalıdır?
Tıxanmış limfa mayesini hərəkətə gətirir
Şişi azaldır
Limfa dövranını aktivləşdirir
Ağrını və ağırlıq hissini azaldır
✅ Xüsusiyyətləri:
Yavaş, ritmik və dözümlü hərəkətlərlə aparılır
Dərin masaj deyil! Yumşaq toxunuşlar kifayətdir
Professional fizioterapevt və ya bu sahədə ixtisaslı şəxs tərəfindən edilməlidir
🔹 2. Kompressiya terapiyası (sarğı və ya corab)
Əl və ya ayağa xüsusi elastik sarğılar və ya kompressiya corabları geyilir
Daimi təzyiq limfa mayesinin toxumalarda toplanmasının qarşısını alır
MLD masajından sonra qoruyucu təsir yaradır
🧦 Qeyd: Kompressiya düzgün ölçüdə və uyğun sıxlıqlı olmalıdır. Əks halda zərər verə bilər.
🔹 3. Lenfatik Gimnastika və Fəal Hərəkət
Yüngül və təzyiqsiz hərəkətlər (xüsusilə qol və ayaqlar üçün):
Qol çevirmə, barmaq açıb-bağlama
Ayaq biləyi döndərmə, diz yüngül əymə
Tənəffüs məşqləri (diyafraqmatik nəfəs alma)
İmmunitet və axını dəstəkləyən yavaş, ritmik məşqlər
🔄 Məşqlər kompressiya ilə birlikdə edildikdə daha effektlidir.
🔹 4. Dəriyə qulluq
Ödemli bölgədə dəri quruyub çatlamasın deyə nəmləndirilməlidir
İnfeksiya riski yüksəkdir – hər cızıq və yaradan sonra dərhal gigiyena təmin olunmalıdır
Hər gün limfa drenaj masajından sonra dəriyə qulluq vacibdir
❗ Lenfödem zamanı nələrdən çəkinmək lazımdır?
Ağır fiziki iş, yüksək temperatur (hamam, sauna, isti duz vannaları)
Qol və ayağa iynə, qan alma, təzyiq ölçmə, günəşə birbaşa məruz qalma
Uzun müddət oturmaq və ya ayaq üstə qalmaq
Düzgün olmayan masajlar və təsadüfi tətbiqlər
✅ Əlavə müasir müalicə metodları
Pnevmatik cihazla masaj (hava ilə təzyiq verən aparat)
Lazer və elektroterapiya (bəzi hallarda həkim nəzarəti ilə)
Cərrahiyyə (nadirdir, ancaq ağır və irəliləmiş hallarda tətbiq oluna bilər)
🧘♀️ Evdə edilə biləcək sadə limfa dəstəkləyici vərdişlər
Gündəlik 20–30 dəq yüngül gəzinti
Qol və ya ayağı ürək səviyyəsindən yuxarıda saxlamaq
Bol su içmək və duzlu qidaları azaltmaq
Gün ərzində yüngül limfa öz-masajı
Rahat və sıxmayan geyimlər seçmək
📌 Nəticə
Lenfödem tamamilə sağalan deyil, amma düzgün müalicə və qulluqla idarəolunan və həyat keyfiyyətinə təsiri minimuma endirilən bir vəziyyətdir. Əsas məsələ davamlı fiziki müalicə, düzgün masaj və həyat tərzi dəstəyi ilə limfa dövranını aktiv saxlamaqdır.
İstəsəniz sizə:
Gündəlik limfa masajı hərəkət sxemi (vizual təlimat)
Evdə edilə biləcək lenfatik idman proqramı
Həkim və fizioterapevt üçün lenfödem izləmə gündəliyi
