Menisküs Yırtığının Səbəbləri
Fiziki Zərbələr və Travmalar: Menisküs yırtığı, xüsusilə idmançılarda və aktiv həyat tərzi keçirən insanlarda daha çox görülür. İdman zamanı dizin fırlanması, sıçrayışlar və ya yıxılmalar nəticəsində meniskusun yırtılması mümkündür.
Yaşla Bağlı Değişikliklər: Yaşlandıqca, meniskus daha az elastikləşir və bu da yırtılma riskini artırır. 40 yaşından yuxarı şəxslərdə menisküs zədələnmələri daha çox yaygındır.
Menisküs Yırtığının Əlamətləri
Menisküs yırtığı bəzi hallarda ağrısız ola bilər, amma əksər hallarda aşağıdakı simptomlar müşahidə olunur:
Dizdə Ağrı: Ən çox dizin yan tərəfində ağrı yaranır. Ağrı, fiziki fəaliyyətlə, xüsusilə dizin fırlanması ilə artır.
Şişlik: Menisküs yırtığı olan dizdə şişlik meydana gəlir. Bu, zədələnmiş meniskusun ətrafındakı toxumalarda iltihablanma nəticəsində baş verir.
Kilidləmə və ya Tıxanma: Bəzi hallarda meniskus parçalanıb dizin hərəkətini kilidləyə bilər. Bu, dizin tam açılmaması və ya hərəkət etməməsi ilə nəticələnir.
Titrəmə və ya Hərəkət Məhdudiyyəti: Dizdə titrəmə və ya hərəkət etmə çətinliyi hiss edilə bilər.
Menisküs Yırtığının Müalicəsi
Menisküs yırtığının müalicəsi yırtığın şiddətinə, yerinə və xəstənin yaşına görə fərqlənir. Müalicə qeyri-cərrahi və cərrahi yanaşmalarla həyata keçirilə bilər.
1. Qeyri-Cərrahi Müalicə
İstirahət və Soyutma: Yüngül menisküs yırtıqları üçün ilk müalicə üsulu istirahət, soyuq kompresslər və antiinflamatuar dərmanlar ola bilər. Bu üsullar şişkinliyi və ağrını azaldır.
Fiziki Terapiya: Dizdəki əzələləri gücləndirmək və funksiyanı bərpa etmək üçün fiziki terapiya və rehabilitasiya proqramları tətbiq oluna bilər. Bu, dizin hərəkətliliyini yaxşılaşdırmağa kömək edir və dizin gələcəkdəki zədələnmələrinə qarşı qoruyur.
Steroid İnyeksiyaları: Əgər ağrı çox şiddətlidirsə, steroid inyeksiyaları istifadə edilə bilər. Bu, iltihabı azaldır və ağrıları yüngülləşdirir.
2. Cərrahi Müalicə
Cərrahi müdaxilə, yalnız qeyri-cərrahi müalicələrin nəticə vermədiyi və ya meniskusun çox ciddi zədələndiyi hallarda lazımdır. Cərrahi yanaşmalar arasında:
Menisküs Yırtığının Artroskopik Cərrahiyyəsi:
Artroskopiya, meniskusun yırtılmış hissəsinin çıxarılması və ya təmir edilməsi üçün ən çox istifadə olunan minimal invaziv bir əməliyyat metodudur. Bu əməliyyatda kiçik kəsiklər açılır və kameralar və kiçik alətlər vasitəsilə zədələnmiş meniskus hissələri çıxarılır.
Menisküsün Təmir Edilməsi:
Bəzi hallarda, meniskusun təmir edilməsi (səhv parçaların çıxarılması və yaxşılaşmış hissələrin birləşdirilməsi) mümkündür. Bu, daha çox gənc və aktiv insanlar üçün təklif edilir. Təmir edilən meniskus, daha uzun müddət sağlam qalma potensialına malikdir.
Meniskus Protezi:
Çox şiddətli zədələnmələr və ya meniskusun tamamilə itkisi halında, bəzən meniskus protezi tətbiq oluna bilər. Bu, artroskopik müdaxilənin bir növüdür və daha çox ağrıları yüngülləşdirmək və funksiyanı bərpa etmək məqsədini güdür.
Həmişə Əməliyyat Lazımdırmı?
Əməliyyat hər zaman zəruri deyil. Menisküs yırtığı olan insanların əksəriyyəti qeyri-cərrahi müalicələrlə yaxşı nəticələr əldə edə bilərlər. Fiziki terapiya, istirahət və soyuq tətbiq kimi müalicələr yüngül yırtıqlarda təsirli ola bilər. Əgər yırtıq çox böyükdür və ciddi ağrı və hərəkət məhdudiyyətləri yaradırsa, artroskopik əməliyyat düşünülə bilər. Ancaq hər bir halda, müalicə planı xəstənin vəziyyətinə və həkimin qiymətləndirməsinə görə müəyyən edilir.
Menisküs Yırtığının Təsirləri
Ağrı və Hərəkət Məhdudiyyəti: Menisküs yırtığı ciddi ağrılara və dizdə hərəkət çətinliklərinə yol aça bilər.
Artrit Riskinin Artması: Müalicə edilməyən menisküs yırtığı, osteoartrit və ya diz artriti kimi uzun müddətli problemlərə səbəb ola bilər. Zədələnmiş meniskus, dizin düzgün hərəkət etməsini çətinləşdirərək zamanla sümük üzərində artan təzyiqə səbəb olur.
Nəticə
Menisküs yırtığı, düzgün müalicə edildikdə çox vaxt yaxşılaşan bir vəziyyətdir. Yüngül hallarda qeyri-cərrahi yanaşmalarla idarə edilə bilər, amma ağır və şiddətli yırtıqlar cərrahi müdaxilə tələb edə bilər. Erken müdaxilə və düzgün müalicə ilə menisküs yırtığının uzun müddətli təsirlərini və ağrısını azaldmaq mümkündür.
