1️⃣ Uşaqlarda Anksiyete Bozukluğunun Əsas Növləri
1. Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu
📌 Ana və ya ata kimi yaxın insanlardan ayrılmaqdan qorxma halıdır.
🔹 Əlamətləri:
Valideyndən ayrılmaq istəməmək və ya ağlamaq.
Məktəbə getməkdən imtina etmək.
Valideynin başına nəsə pis bir şey gələcəyindən qorxmaq.
Yuxu problemləri və tək yatmaq istəməmək.
🔹 Nə zaman narahat olmalı?
Uşaq 4-5 yaşdan yuxarıdır və bu qorxu həddindən artıqdırsa.
Valideynin yanında olmadıqda güclü stress və fiziki simptomlar yaşayırsa.
2. Sosial Anksiyete Bozukluğu
📌 Uşağın sosial vəziyyətlərdə həddindən artıq qorxu və çəkingənlik yaşaması.
🔹 Əlamətləri:
İnsanlarla danışmaqdan çəkinmək və utancaqlıq.
Müəllim və ya dostların qarşısında danışmaq istəməmək.
Sosial fəaliyyətlərdən qaçmaq.
İctimai yerlərdə qarın ağrısı, titrəmə və ya ürəkbulanma.
🔹 Nə zaman narahat olmalı?
Uşaq digər insanlarla ünsiyyət qurmaqdan tamamilə qaçırsa.
Sosial bacarıqlarını inkişaf etdirməkdə çətinlik çəkirsə.
3. Generalizə Olunmuş Anksiyete Bozukluğu (GAB)
📌 Hər şey haqqında həddindən artıq narahat olmaq və qorxmaq.
🔹 Əlamətləri:
Məktəb, sağlamlıq, ailə, gələcək və ya digər mövzularda daimi narahatlıq.
"Pis bir şey olacaq" düşüncələri.
Həddindən artıq həssaslıq və mükəmməllikçilik.
Daim narahat olmaq və "nə edəcəyini bilməmək" hissi.
🔹 Nə zaman narahat olmalı?
Uşaq narahatlığa görə gündəlik fəaliyyətlərdən geri qalırsa.
Həddindən artıq stress və gərginlik hiss edirsə.
4. Panik Bozukluğu
📌 Uşağın ani və səbəbsiz panik ataklar keçirməsi.
🔹 Əlamətləri:
Ürək döyüntüsünün sürətlənməsi və nəfəs darlığı.
Titrəmə, başgicəllənmə və ya tərləmə.
Ani qorxu və ya ölüm qorxusu hiss etmək.
Təkrarlanan panik ataklar.
🔹 Nə zaman narahat olmalı?
Panik ataklar tez-tez baş verirsə.
Uşaq bu vəziyyətə görə gündəlik işlərindən çəkinirsə.
5. Xüsusi Fobiyalar
📌 Uşağın müəyyən obyektlərdən, vəziyyətlərdən və ya heyvanlardan həddindən artıq qorxması.
🔹 Əlamətləri:
Qorxulu vəziyyətdən qaçmaq.
Həddindən artıq təşviş və ağlamaq.
Fiziki simptomlar (ürək sürətli döyünmə, nəfəs darlığı və s.).
🔹 Nə zaman narahat olmalı?
Qorxu uşağın gündəlik həyatına ciddi təsir edirsə.
Həddindən artıq qeyri-məntiqli və şiddətlidirsə.
2️⃣ Uşaqlarda Anksiyetenin Əsas Səbəbləri
💡 1. Genetik və Bioloji Faktorlar – Ailəsində anksiyete olan uşaqlarda risk daha yüksəkdir.
💡 2. Stress və Travmalar – Boşanma, ailə problemləri, məktəb stresləri, zorbalıq və ya qəfil dəyişikliklər.
💡 3. Düşüncə Tərzi və Xüsusiyyətlər – Mükəmməllikçi və həddindən artıq həssas uşaqlar daha çox anksiyete keçirə bilər.
💡 4. Valideyn Davranışı – Həddindən artıq qoruyucu və ya tənqidi valideynlər uşaqlarda narahatlıq inkişaf etdirə bilər.
💡 5. Beyin Kimyası və Neyrotransmitterlər – Serotonin və dopamin kimi kimyəvi maddələrin balanssızlığı.
3️⃣ Uşaqlarda Anksiyete Bozukluğunu Necə Müalicə Etmək Olar?
✅ 1. Koqnitiv-Davranış Terapiyası (CBT)
Uşağın qorxularını və narahatlıqlarını dəyişdirməyə kömək edir.
"Mənfi düşüncələri necə idarə etmək olar?" texnikalarını öyrədir.
Qorxularla üzləşmə üsullarını tətbiq edir.
✅ 2. Nəfəs və Rahatlama Texnikaları
Dərin nəfəs məşqləri və meditasiya stres səviyyəsini azalda bilər.
Proqressiv əzələ relaksasiyası uşağı sakitləşdirə bilər.
✅ 3. Valideyn Dəstəyi və Yanaşması
Uşağın hisslərini dinləmək və ona qarşı anlayışlı olmaq.
Onu qorxularına görə tənqid etməmək və məcbur etməmək.
Daha müstəqil və özünə güvənən olması üçün təşviq etmək.
✅ 4. Dərman Müalicəsi (Çox Ağır Hallarda)
Psixiatrlar tərəfindən təyin edilir.
Antidepresantlar və ya anksiyete əleyhinə dərmanlar verilə bilər.
Əsasən psixoterapiya ilə birlikdə istifadə edilir.
✅ 5. Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
Sağlam qidalanma və fiziki aktivlik anksiyete səviyyəsini azalda bilər.
Yuxu rejimi tənzimlənməlidir (7-9 saat yuxu vacibdir).
Ekran vaxtını məhdudlaşdırmaq (telefon, sosial media, TV və s.).
📌 Nəticə
💡 Uşaqlarda anksiyete bozukluğu müalicə oluna bilən bir vəziyyətdir.
💡 Əgər uşağın qorxuları və narahatlığı onun gündəlik həyatına ciddi təsir edirsə, mütəxəssis dəstəyi almaq vacibdir.
💡 Doğru terapiya və valideyn dəstəyi ilə uşaqlar bu vəziyyəti idarə etməyi öyrənə bilərlər.
✨ Ən vacibi: Uşağın hisslərini anlayışla qarşılamaq və onu dəstəkləməkdir. 💙😊
